De transparante ETF

De Europese toezichthouder ESMA (European Securities and Markets Authority) heeft vertrouwen in de particuliere belegger. Beleggers mogen in de toekomst gewoon Exchange Traded Funds blijven kopen, ook al zijn deze synthetisch van aard. In een onlangs verschenen rapport van de toezichthouder uitte deze zijn zorg over de toenemende complexiteit van ETF’s.

Daarbij gaat het niet alleen om de fondsen die gebruik maken van derivaten. Ook fysieke ETF’s zijn niet altijd even transparant, door bijvoorbeeld het gebruik van securities lening. Dat is een strategie om een deel van de in het bezit zijnde aandelen aan derden uit te lenen. Voor het uitlenen van de effecten wordt een vergoeding ontvangen. Om het risico te matigen dat de uitgeleende effecten niet worden teruggegeven, eist de uitlenende ETF onderpand (collateral). Dit onderpand moet, als het goed is, minimaal de waarde van de uitgeleende effecten vertegenwoordigen.

Uiteindelijk is het de bedoeling dat deze nevenactiviteiten extra rendement opleveren. Dat hebben fysieke trackers ook wel nodig want, zo staat in het ESMA rapport, doorgaans zijn synthetische trackers beter in staat de index te volgen. Hun tracking error is lager omdat er minder transactiekosten worden gemaakt dan bij een fysieke ETF. Immers, fysieke ETF’s moeten voortdurend aandelen kopen en verkopen bij veranderingen in de index. De ESMA pleit voor meer transparantie als het gaat om informatie over securities lending, het verkregen onderpand en de samenstelling van derivatenposities voor synthetische ETF’s.

In de mix
Transparantie is altijd goed. Sterker, het is absolute noodzaak om zo als financiële sector weer geloofwaardig te zijn. Toch vraag ik mij af welke (particuliere) beleggers de informatie over collateral en derivatenposities echt tot zich zullen nemen. Ik vrees dat dit een beperkte groep is. Het blijft een lastige afweging. Moet een toezichthouder zodanige eisen stellen aan een financieel product dat ongelukken nagenoeg uitgesloten zijn? Of moet de belegger in staat worden geacht zelf de risico’s van het financiële instrument (in dit geval de ETF) te analyseren, om vervolgens een verantwoorde beleggingsbeslissing te nemen?

In de praktijk zal het een mix van beide zijn. Er zijn al veel regels waaraan ETF’s moeten voldoen. Zo mag het risico op een tegenpartij niet groter dan 10% van de waarde van het gehele fonds zijn. Toch kan regelgeving niet het gehele risico op ongelukken bij ETF’s (of beleggingsfondsen) voorkomen. Het is noodzakelijk dat ook de (particuliere) belegger in staat is een oordeel te geven over het risico van financiële producten.

Meer transparantie helt daarbij, maar uitgebreide documenten waarin alle risico’s worden opgesomd, helpt daarbij niet. De oplossing is eenvoudig. Waarom komt er bij de ETF geen verplichtend (maandelijks) document waarin, in begrijpelijk Nederlands, alle risico’s van de ETF worden opgesomd. Daarnaast moet in dat document, dat niet groter dan twee pagina’s mag zijn, worden aangegeven wat de ETF heeft gedaan om dat risico te verminderen, en wat de resultaten in het verleden zijn geweest op gebied van risicobeheersing.

Wachten op?
Ik geef een voorbeeld. Een fonds doet aan securities lending. In het risicodocument wordt aangegeven wat het risico van deze activiteit is, en wat de (beoogde) opbrengsten zijn. Vervolgens wordt vermeld hoeveel effecten er zijn uitgeleend en wat de waarde van het daarvoor verkregen onderpand is. Zo simpel kan het zijn. Nog een voorbeeld. Een synthetische ETF sluit swaptransacties af. Het fonds publiceert dan in zijn risicodocument wat het risico van deze posities is, wie de tegenpartijen zijn en hoeveel onderpand er is. En dat allemaal in begrijpelijk Nederlands.

Oplossingen om tot meer transparantie te komen hoeven niet ingewikkeld te zijn. Ondertussen ga ik door met het analyseren van ETF’s afzonderlijk op IEXProfs.nl. Om de risico’s in beeld te brengen, maar vooral ook de impliciete kosten te detecteren. Want ook op dat gebied is er nog veel te verbeteren in de informatievoorziening. Er is geen standaard verplichtend systeem waarin ETF’s de beleggingsresultaten dienen te vergelijken met de onderliggende waarden die zij volgen.

Met een eenvoudige aanwijzing kan toezichthouder ESMA, of de lokale equivalent, dat afdwingen. Waar wachten ze nog op? Wellicht op uw suggesties, want tot 30 maart staat de ESMA open voor ideeën om tot een beter toezicht op ETF’s te kome