Na het coronavirus: vier macro-economische onzekerheden

Zelfs te midden van alle onzekerheid zijn twee aspecten van het toekomstige begrotingsbeleid duidelijk: overheden krijgen te maken met een hogere schuldenlast, en centrale banken zullen in toenemende mate worden gebruikt voor het monetariseren van staatsschulden.

De belangrijkste onbekende qua begrotingsbeleid is de vraag of overheden zullen kiezen voor hoge uitgaven of voor bezuinigingen om de schuldenlast aan te pakken. Bezuinigingen zullen waarschijnlijk gericht zijn op sociale programma’s omdat deze in hoge mate afhankelijk zijn van overheidsbudgetten, en verhoging van de belastingen op inkomen en vermogen kunnen niet worden uitgesloten.

De zwaarwegende problemen van werkloosheid en ongelijkheid kunnen echter ook resulteren in ongebreidelde uitgaven. COVID-19 zou een verdere katalysator voor ondersteunende begrotingsmaatregelen kunnen zijn, waarbij een einde wordt gemaakt aan de liberale economische orde van “vrije markten” en globalisering, en de weg vrij wordt gemaakt voor een andere mentaliteit.

Met extra overheidsuitgaven zouden consumenten of bedrijven kunnen worden gesubsidieerd en de gezondheidszorg, het klimaat en infrastructuurprojecten kunnen worden gefinancierd, of zou de welvaart kunnen worden herverdeeld. In dit scenario kan de samenleving evenwichtiger worden in termen van milieu-, maatschappelijke en bestuurlijke factoren. Goed doordacht beleid kan het groeipotentieel verbeteren. Maar anderzijds zou de schuldenlast onhoudbaar kunnen worden, kan er een consequent hoge inflatie ontstaan en stagnatie van de economische groei.

Op 2 juli organiseert NN Investment Partners een live debat met de banken over de invloed van COVID-19 op de beleggingswereld. Meer informatie en aanmelden kan hier.

Globalisering onder druk

De tweede onbekende betreft de vraag of de pandemie zal resulteren in een grootschalige terugval van de globalisering en een politieke focus op de daaruit voortvloeiende problemen, zoals ongelijkheid, handelsconflicten en klimaatverandering. Deze verschuiving zou een grote omslag teweegbrengen in het handelsbeleid van de afgelopen 40 jaar.

Op nationaal niveau kan dit de weg vrijmaken voor populistisch beleid of voor een progressieve agenda. De geschiedenis leert ons dat populistische regeringen vaak impopulaire beleidsmaatregelen terugdraaien, zich weinig aantrekken van budgettaire beperkingen en hun economische beloften niet nakomen.

Daarentegen hebben meer progressieve regeringen een betere trackrecord op het gebied van het creëren van gelijkheid en het stimuleren van door investeringen gestuurde groei. De uitdagingen van deglobalisering bestaan onder meer uit beheersing van de schuldenlast, behoud van hoge bedrijfsrendementen en het scheppen van werkgelegenheid.

Op internationaal niveau kan de terugval van de globalisering leiden tot nieuwe regels voor de internationale handel en deviezentransacties. Deze nieuwe regels zouden in de plaats komen van de eerdere consensus dat vrije handel en valutaconvertibiliteit wenselijk zijn, en dat economische samenwerking moet worden georganiseerd in internationale organisaties of multilateraal verband.

De daaruit voortvloeiende ontwikkelingen, zoals de escalatie van het handelsconflict tussen de VS en China, een terugval in de internationale samenwerking en een afname van de wereldhandel, zouden in de meeste regio’s een bedreiging vormen voor de groei en voor de rol van de Amerikaanse dollar als wereldvaluta.

Op zoek naar alternatieve bronnen van groei

De derde onbekende betreft de bronnen van economische groei in de komende tien jaar. Het groeimodel van globalisering is gebaseerd op het uitgangspunt dat laaggekwalificeerde banen worden verplaatst naar landen met de laagste lonen en dat de vrije handel garandeert dat goederen over de hele wereld verkrijgbaar zijn.

Economische gegevens over de afgelopen tien jaar doen vermoeden dat er een eind is gekomen aan deze efficiënte wisselwerking aangezien de wereldhandel terugloopt, de productiviteit stagneert en de investeringsniveaus laag zijn.

De groeivooruitzichten voor de komende tien jaar zijn afhankelijk van de vraag of technologische innovaties en nieuwe bedrijfsmodellen de groei zullen stimuleren of dat de wereldhandel afstevent op langdurige stagnatie. Het goede nieuws is dat er grote vraag bestaat naar nieuwe oplossingen op vele gebieden, zoals in de gezondheidszorg en op het gebied van klimaatverandering.

Het aantal innovaties op gebieden als de biotechnologie, hoog efficiënte zonnecellen, kunstmatige intelligentie en robotica is veelbelovend. In theorie zullen deze innovaties, als zij tot ontwikkeling worden gebracht, de realisatie van het toekomstige groeipotentieel ondersteunen.

Mogelijke terugkeer van inflatie

De laatste onbekende is de vraag of er weer hoge inflatie te verwachten is. De eeuwige zoektocht naar de goedkoopste productie heeft de afgelopen decennia de productprijzen en lonen laag gehouden, een neveneffect van de globalisering. Daarnaast hebben de centrale banken sinds de jaren tachtig de inflatieverwachtingen met succes weten te verankeren, en is de enorme economische schok als gevolg van de pandemie een verdere deflatoire kracht.

De inflatie kan echter veranderen als gevolg van het gedeeltelijk instorten van de vrije handel, de afgenomen concurrentie op het gebied van goederen en arbeidsmarkten, en verstoringen van het systeem van wisselkoersen. Dit is echter in hoofdzaak een langetermijnrisico omdat het jaren zal duren voordat de wereldeconomie de huidige problemen te boven is.

Overheden kunnen ook in de verleiding komen om hun schuldenlast te laten dalen door stijgende inflatie in plaats van te kiezen voor bezuinigingen. Elke scherpe stijging van de inflatie zou echter directe gevolgen hebben voor de houdbaarheid van de schuldenlast, die nauw verband houdt met stabiele en lage rentetarieven.

Monitoring van de vier onbekenden De COVID-19-pandemie heeft op brute wijze duidelijk gemaakt hoe slecht voorbereid de nationale gezondheidszorgstelsels zijn en hoe kwetsbaar de geglobaliseerde just-in-time toeleveringsketens zijn.

Wanneer overheden een actief steunbeleid gaan voeren om de klap van deze enorme economische schok op te vangen, zullen de schuldniveaus nog verder stijgen. Dit zou de terugval van de globalisering kunnen versnellen en een katalyserende factor kunnen zijn voor nieuw beleid op het gebied van begrotingsschuld, groei en inflatie.

Elke verandering op deze gebieden zal resulteren in nieuwe kansen en bedreigingen voor zowel beleggers als ondernemers. Om succesvol te zijn, moeten beleidsmakers voorbereid zijn en hun beleid aanpassen aan de ontwikkelingen van deze vier macro-economische onzekerheden. En net als beleggers moeten beleidsmakers leren om altijd het onverwachte te verwachten.

Op 2 juli organiseerde NN Investment Partners een livedebat met de banken over de invloed van COVID-19 op de beleggingswereld. Gemist of terugkijken? Klik hier.