Duits pensioenstelsel is pas onhoudbaar

In Nederland mag er dan de nodige onrust bestaan over de houdbaarheid van het pensioenstelsel, maar voor de echte problemen moet je in het oosten zijn. De Duitse Bundesbank luidt de noodklok. Vanaf 2025 vallen er grote financiële pensioengaten, die de Duitse overheid steeds moeilijker kan opvangen. De Bundesbank verwacht vanaf dat moment stijgende premies, lagere uitkeringen en - volgens de vakbonden nog het ergste - een stijging van de pensioenleeftijd.

De Bundesbank stelt een systeem voor dat wij in Nederland al hebben met een pensioenleeftijd die langzaam oploopt naarmate de levensverwachting stijgt. Nu is de pensioenleeftijd wettelijk gemaximeerd op 67 jaar. In de modellen van de Bundesbank zou dat kunnen oplopen tot 69 jaar en vier maanden in 2070. In Nederland zal dat volgens de huidige prognoses 71 jaar zijn.

Ingewikkelde AOW

Het gaat bij de discussie die de Bundesbank nu aansnijdt vooral om de houdbaarheid van de Duitse versie van de AOW, de gesetzliche Rentenversicherung. Duitsland kent daarbij een veel ingewikkeldere regeling dan Nederland. Duitsland heeft in tegenstelling tot Nederland namelijk geen AOW die voor iedereen gelijk is. In Duitsland hangt de hoogte sterk af van het aantal gewerkte jaren in combinatie met het verdiende inkomen.

Iedereen die werkt moet premie betalen. Hoe meer je verdient, hoe meer je moet betalen, tot een bepaalde maximumpremie. Voor mensen die nu met pensioen gaan, zou dat in theorie een maximumpensioen kunnen betekenen van bijna 3000 euro per maand. Maar dat haalt niemand, want dan zou 45 jaar lang de maximale pensioenpremie moeten zijn betaald. 

Het is eerder andersom. Het grote nadeel van het Duitse systeem is dat mensen met een laag inkomen heel lang gewerkt moeten hebben om aan een bestaansminimum te komen. Als dat niet het geval is en er is geen aanvullend pensioen, dan vallen deze mensen terug in de bijstand. De gemiddelde uitkering van de gesetzliche Rentenversicherung ligt momenteel iets boven 1200 euro.

Er wordt al jaren gediscussieerd om dit systeem te veranderen naar Nederlands voorbeeld met één basispensioen voor iedereen, maar in de politiek is daar vooralsnog geen meerderheid voor.

Arbeidsmarkt

De laatste paar jaar was het relatief rustig rondom het staatspensioen. De pensioenkassen waren zelfs uitstekend gevuld. Maar volgens de Bundesbank kwam dat vooral door de gunstige situatie op de arbeidsmarkt.

Dat zal veranderen als er een keer een crisis uitbreekt, of als in 2025 een grote golf werknemers met pensioen gaat. Voor Duitsland wordt het een hele uitdaging om de pensioenproblemen op te vangen, omdat de Duitse bevolking krimpt en een relatief hoge gemiddelde leeftijd heeft.