De Water-Energie-Voedsel-nexus uitgelegd

Wanneer één component van de WEV-nexus uit balans raakt, zijn er spill-over-effecten naar andere componenten en voor de bedrijven die op dat terrein actief zijn, legt Drew uit. 

Wat is de WEV-nexus? 

Water, energie en voedsel zijn drie cruciale componenten van duurzame ontwikkeling. De interactie tussen deze factoren wordt doorgaans de Water-Energie-Voedselnexus (WEV-nexus) genoemd. Zoals hieronder wordt geïllustreerd, werkt een veelheid van factoren in op de vraag naar voedsel, water en energie – waaronder bevolkingsgroei, verstedelijking, diëten en economische groei.

Deze dynamiek zorgt overal ter wereld voor complexe uitdagingen. Voor het verkrijgen van een goed begrip van de gevolgen van deze complexe interacties voor bedrijven en economische sectoren, kunnen de aard en het tempo van wet- en regelgevingshervormingen dienen als belangrijke indicatoren.

China is een goed voorbeeld van de wijze waarop een onevenwichtigheid in de WEV-nexus milieuhervormingen in de hand kan werken. De milieuregulering in China is substantieel strenger geworden nu de Chinese regering inzet op een herstructurering van de ndustrie van het land.

Het milieuhervormingsprogramma van China is bijna tien jaar geleden van start gegaan en zal, als het succesvol zal zijn, leiden tot een structurele verschuiving in de economie – met betekenisvolle implicaties voor beleggers. De belangrijkste hervormingen zijn de volgende:

• Terugschaling van niet-circulaire sectoren — De oplegging van beperkingen aan het watergebruik en de invoering van streefcijfers voor het terugdringen van de vervuiling maakt de bedrijfsvoering moeilijker voor bedrijven met een te grote vraag naar energie en/of water of die problemen met afval veroorzaken. Belangrijke sectoren in dit verband zijn staal, niet-ijzerhoudende metalen, aardolie en petrochemie, chemische stoffen, bouwmaterialen, papier en textiel.
  
  
• Hervorming van de energiesector — De Chinese regering orkestreert momenteel een geleidelijke verschuiving in de energiemix van kolen naar hernieuwbare bronnen en aardgas en een herstructurering van de vervoersinfrastructuur.
  
  
• Landbouwhervormingen — De toenemende watertekorten en bodemvervuiling in de belangrijkste landbouwgebieden in China maken het noodzakelijk om de landbouwopbrengsten duurzaam te verbeteren en de variëteit aan geteelde gewassen opnieuw tegen het licht te houden.

Factoren die de vraag naar water, energie en voedsel opstuwen

Bronnen: Water and Energy (UN Water 2014), Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), UNESCO World Energy Outlook (IEA 2017).

De sociale impact van de WEV-nexus

Hoewel in dit artikel voornamelijk wordt ingezoomd op de milieueffecten van de WEV-nexus, moet ook worden onderkend dat de WEV-nexus belangrijke sociale gevolgen heeft. Twee sociale factoren die in verband moeten worden genoemd zijn werkgelegenheid en volksgezondheid.

Zo zal de geplande overgang naar een circulaire economie in China de creatie van kwalitatief betere banen stimuleren. Omdat de groeiende dienstensector inmiddels ook veel nieuwe banen schept, kan de Chinese regering nietcirculaire sectoren tegenwoordig beter onder druk zetten.

"1,6 miljard; Aantal personen dat te maken heeft met waterschaarste. Dit cijfer zal de komende 20 jaar waarschijnlijk verdubbelen"

Ondertussen hebben de lucht-, bodem- en waterverontreiniging in China geleid tot zorgen over de volksgezondheid en wordt in de hervormingsagenda van de Chinese regering meer nadruk gelegd op ecologische factoren. Net als in de ontwikkelde wereld is volksgezondheid in minder ontwikkelde landen vaak een goede katalysator voor milieuhervormingen, met name in landen met universele gezondheidszorg.

Wereldwijde toename WEV-nexusdruk

In de periode 2000-2016 hebben wereldwijd 1,2 miljard personen toegang gekregen tot elektriciteit, en veel opkomende markten hebben een snel industrialisatieproces doorgemaakt. Tussen 2000 en 2015 is de mondiale opwekking van elektriciteit met 57% (gemiddelde jaarlijkse groei van 3%) gestegen.

De overweldigende meerderheid van deze groei werd gerealiseerd in opkomende markten, waar de elektriciteitsproductie over deze periode met 135% toenam. In China en India steeg de elektriciteitsproductie met respectievelijk 332% en 143%, terwijl de wateronttrekking in die landen met respectievelijk 24% en 25% toenam.

Deze snelle veranderingen hebben significante effecten op de WEV-nexus in deze landen, die verder onder druk is komen te staan door het feit dat geen van beide landen rijk aan waterbronnen is. Maar waterschaarste is niet alleen een probleem voor China en India.

Momenteel leeft bijna een kwart van de wereldbevolking in regio's met waterschaarste. De komende 20 jaar zal het aantal personen dat te maken zal krijgen met waterschaarste, dat nu 1,6 miljard bedraagt, naar verwachting verdubbelen, voornamelijk als gevolg van economische groei en een trek naar de stad. De regio's en landen met de grootste water- en vervuilingsstress zijn:

• Azië (Afghanistan, China, India, Pakistan, Filipijnen, Sri Lanka)
• Midden-Oosten (Bahrein, Iran, Israël, Jordanië, Libanon, Oman, Qatar, Saudi-Arabië, Turkije, VAE)
• Latijns-Amerika (Chili, Peru, Mexico)

Kiezers mobiliseren

Voor politici is het meestal gemakkelijker om kiezers te mobiliseren rond lokale problemen (zoals waterschaarste, stijgende voedselprijzen of vervuiling) dan rond een mondiaal langetermijnprobleem als klimaatverandering.

Naarmate de klimaatverandering zal intensiveren, zullen volgens de wetenschap meer regio's geconfronteerd worden met een gebrek aan water. Dat betekent dat de WEV-nexusdruk in steeds meer landen een nationaal probleem zal worden. Indicatoren voor latente milieuhervormingen zijn:

• Frequentere perioden van droogte en stijgende voedselprijzen
• Een consequent te hoge exploitatiedruk op riviersystemen en waterhoudende grondlagen
• Inefficiënte landbouw — lage opbrengsten en/of een te hoog percentage aan non-foodgewassen
• Impact van vervuiling op de volksgezondheid en de levenskwaliteit
• Lage werkloosheid — wanneer de economie goed draait, hebben politici meer ruimte om milieuproblemen aan te pakken

Omdat de druk op deze eindige hulpbron zal toenemen en meer regio's last van waterschaarste zullen krijgen, verwachten wij sterker ingrijpen door overheden in hun worsteling met het beheer van water-, energie- en voedselbronnen. Dit zal op zijn beurt doorwerken naar de energie-, de nuts- en de vervoersector en andere sectoren die indirect zijn blootgesteld aan de WEV-nexus.

WEV-nexusdruk in het beleggingsproces

Vanuit beleggingsperspectief zijn water, energie en voedsel belangrijke factoren, maar het ontstaan van waterproblemen fungeert vaak als katalysator voor een snel ingrijpen door de overheid. Een slecht beheer van waterhulpbronnen is moeilijk terug te draaien, en omdat waterschaarste vaak niet in de prijzen tot uiting komt, tot het te laat is, kunnen de wetgevingsmaatregelen van de overheid soms drastisch zijn.

De integratie van overwegingen rond water in een beleggingsproces creëert unieke uitdagingen. De belegger krijgt vaak geen direct prijssignaal, totdat water echt schaars wordt, en zelfs dan leidt dit dikwijls alleen tot strengere regelgeving, of tekorten, en niet tot prijsstijgingen.

De reden daarvoor is dat watermarkten over het algemeen relatief onderontwikkeld zijn ten opzichte van de markten voor energie en landbouwgrondstoffen en veel minder zijn blootgesteld aan de vrijemarktkrachten. Ook is water niet gemakkelijk te vervoeren, waardoor het zich niet goed leent voor mondiale handel.

Energietrilemma

Toch wordt water impliciet op grote schaal verhandeld, omdat het is ingebed in veel wereldwijd verhandelde goederen. Aangezien er niet altijd actuele gegevens over water beschikbaar zijn, moet water in veel gevallen worden gezien als een immateriële factor in het beleggingsproces.

Hieronder wordt geïllustreerd hoe een beleggingsproces kan worden veranderd om rekening te houden met de WEV-nexus. In deze figuur wordt aan het traditionele energietrilemma — het vinden van een goede balans tussen voorzieningszekerheid, prijs en milieu — een vierde element toegevoegd: waterintensiteit en de beschikbaarheid van water.

Hoewel een onevenwichtige WEV-nexus een katalysator voor snelle milieuhervormingen kan zijn, zoals in China, is het voor beleggers van belang om ook te kijken naar de wisselwerking tussen milieu, prijs en voorzieningszekerheid waar beleidmakers verantwoording over moeten afleggen.

Hollen of stilstaan-scenario

Milieumaatregelen genereren naast milieubaten vaak ook sociale baten. Die sociale baten worden meestal pas op de wat langere termijn gerealiseerd, terwijl op de korte termijn juist nadelige sociale gevolgen de overhand kunnen hebben.

Zo leiden maatregelen die vervuiling moeten terugdringen door over te schakelen op schonere brandstoffen op de lange termijn tot gezondheidswinst voor de samenleving, maar zullen op de korte termijn de energieprijzen stijgen. Dit soort afwegingen maakt het voor beleidsmakers moeilijk om milieuhervormingen consequent door te voeren.

Dit kan leiden tot een hollen of stilstaan-scenario waarin de uitvoering van milieumaatregelen afhankelijk is van de heersende economische omstandigheden.

Beheer van WEV-nexusdruk—focus op China

In China zijn de problemen met de WEV-nexus door drie decennia van ongebreidelde economische groei en snelle industrialisering almaar groter geworden. Terwijl de economie in hoog tempo expandeerde, werd de stijgende vraag naar energie vooral opgevangen door de bouw van kolengestookte elektriciteitscentrales.

Als binnenlandse hulpbron hadden kolen het voordeel van leveringszekerheid tegen lage prijzen, maar het gebruik ervan heeft zijn tol geëist van het milieu in de vorm van een sterk toegenomen luchtverontreiniging en waterintensiteit. Een te grote afhankelijkheid van kolen, in combinatie met relatief soepele milieunormen voor de industrie, heeft de WEV-nexus van China uit balans gebracht.

In China wordt de voedselvoorziening bedreigd door bodem- en waterverontreiniging, gevaren voor de gezondheid van burgers door de slechte luchtkwaliteit en een veelheid aan risico's als gevolg van watertekorten.

Watertorens van Azië

De oorlog tegen vervuiling die China jaren geleden is gestart, begint inmiddels vruchten af te werpen, onder meer door een verbeterde lucht- en waterkwaliteit in een aantal regio's. De analisten en portefeuillebeheerders van T. Rowe Price bestuderen de milieuontwikkelingen in China al jaren en zijn van mening dat er feitelijk pas een begin is gemaakt met wat waarschijnlijk een decennialange herstructurering van de Chinese economie zal worden.

De milieuschade in China wordt zowel in het land zelf als op mondiaal niveau gevoeld. Het milieuhervormingsprogramma van China is dan ook tweeledig. Op mondiaal niveau onttrekt China zijn water voornamelijk uit rivieren die ontspringen aan de gletsjers in het Hindoekoesj-gebergte in de Himayala, ook wel de watertorens van Azië genoemd.

Deze gletsjers zijn kwetsbaar voor klimaatverandering en vertonen tekenen van terugtrekking. Het kleiner worden van gletsjers heeft niet alleen gevolgen voor de watervoorziening van China op de lange termijn, maar heeft ook het potentieel om regionale conflicten uit te lokken.

Made in China

In 2015 heeft China zich uitdrukkelijk gecommitteerd aan het beperken van de klimaatverandering door de toezegging te doen om zijn koolstofintensiteit tot 2030 met 60%-65% te verminderen ten opzichte van de niveaus van 2005. Om dit te bereiken is het land van plan om het aandeel van koolstofarme brandstoffen in zijn energiemix te verdubbelen tot 20% in 2030.

Deze verschuiving zal in hoge mate moeten plaatsvinden in de elektriciteitsopwekking, waarbij de nadruk op kolen zal worden verkleind en hernieuwbare energiebronnen prioriteit zullen krijgen als essentiële sector in de Made in China 2025-agenda. De inspanningen van China om de mondiale klimaatverandering te mitigeren zou binnenlandse dividenden in de vorm van gezondere watersystemen en rivieren moeten opleveren.

Ook zou dit moeten bijdragen tot een verlaging van de vraag naar water voor de productie van energie als gevolg van een lagere afhankelijkheid van waterintensieve, kolengestookte elektriciteitsopwekking.

“Het sluiten van de cirkel” 

Bovendien is het land zijn economie agressief aan het aansturen op lokaal niveau om het evenwicht in de Chinese WEF-nexus te herstellen. Centraal in de lokale milieuhervormingen staat de overgang naar een circulaire economie, waarbij de rol van elke sector die een te groot beroep op de natuurlijke hulpbronnen van China doet zonder evenredige sociale baten te genereren aan een kritische beoordeling wordt onderworpen.

In 2009 heeft de Chinese regering tien sectoren aangewezen die de cirkel moeten sluiten, ofwel circulair moeten worden: kolen, elektriciteit, staal, niet-ijzerhoudende metalen, aardolie en petrochemie, chemische stoffen, bouwmaterialen, papier, voedingsmiddelen en textiel.  Wat betekent “de cirkel sluiten” of “circulair worden”?

"Bij het evalueren van de winnaars en verliezers van industriële hervormingen zullen naast de financiële analyse ook ESG-factoren een belangrijke rol spelen"

Bedrijven in geselecteerde sectoren moeten minder afval produceren en in hun hele productiecyclus de water- en energie-efficiëntie verbeteren. Ook moet de levenscyclus van hun producten worden verbeterd.

Hieronder wordt een korte beschrijving gegeven van de veranderingen die plaatsvinden in een aantal sectoren die van de regering circulair moeten worden, met beleggingsimplicaties voor onze portefeuilles.

Kleding en textiel

De belangrijkste milieustress die de kleding- en textielsector veroorzaakt houdt verband met waterintensiteit en - vervuiling. Met betrekking tot waterintensiteit heeft de toeleveringsketen van deze sector raakvlakken met de landbouw (zoals de productie van katoen en leer) als met de chemie (zoals de productie van synthetische vezels).

De textielproductie zelf is eveneens waterintensief, en watervervuilend, omdat afvalwater vaak rechtstreeks in waterlichamen en/of de bodem wordt geloosd.

In 2013 was de textielproductie verantwoordelijk voor 10% van het industrieel afvalwater, waarmee deze sector op dit gebied de derde plaats innam, achter de sectoren pulp en papier en chemie en nog voor de kolensector. Het feit dat de sector is geconcentreerd in regio's met waterstress zorgt voor extra milieudruk.

Droge provincies

Circa 80% van de garen, 89% van de stoffen en 89% van de chemische vezels wordt vervaardigd in de droge elf provincies. In het kader van haar agenda voor een circulaire economie heeft de Chinese overheid nieuwe regelgeving en normen opgelegd aan bedrijven die actief zijn in deze sector en heeft zij de handhaving opgevoerd ¹. De maatregelen die zijn genomen zijn onder meer de volgende:

1. Nieuwe nationale waterverontreinigingsstreefcijfers (per 2016/2017).
2. Verplichte upgrading van apparatuur voor de recycling van afvalwater.
3. Strengere milieucontroles voor regio’s met wateruitdagingen.
4. Strengere normen voor de afgifte van vergunningen voor het gebruik van water en het lozen van afvalwater.
5. Nieuwe sectorale normen voor rechtstreekse en onrechtstreekse afvalwaterlozingen.
6. Bevorderen van de consolidatie binnen de sector.
7. De best presterende bedrijven aansporen om internationaal uit te breiden.

Ook bestaat er een rechtstreeks verband tussen de Chinese textielsector en de voedselzekerheid van het land. De katoenproductie concurreert om bebouwbare grond en heeft bijgedragen tot de ernstige bodemvervuiling. Het zal geen verbazing wekken dat katoen een van de belangrijkste grondstoffen van de textielsector is – die gebruikt wordt voor 35%-40% van de textielproductie. Katoen is een bijzonder waterintensief gewas, waarvan de teelt sterk op het gebruik van pesticiden steunt.

Het buitensporige gebruik van kunstmeststoffen en pesticiden heeft echter bijgedragen (samen met chemische stoffen en metalen zoals lood, cadmium en arseen) aan de verwoestende bodemverontreiniging in China.

Hoge schoonmaakkosten

In 2014 heeft de regering een nationaal onderzoek gepubliceerd waarin werd vastgesteld dat 16,1% van alle bodems en 19,4% van de landbouwgrond was vervuild. Bodemvervuiling is veel moeilijker om te keren dan lucht- of watervervuiling.

Toen een voormalig industriële locatie in Oost-Londen werd schoongemaakt voor de Olympische Spelen van 2012, kostte dat ongeveer 3900 dollar per vierkante meter. Als deze prijs zou worden toegepast op de 250.000 vierkante kilometer aan verontreinigde grond in China, zouden de kosten oplopen tot 1000 biljoen dollar.² Uiteraard is een schoonmaak van deze orde van grootte economisch niet haalbaar.

In juli 2017 heeft de Chinese regering verklaard dat het schoonmaken van de bodem naar verwachting in totaal een biljoen yuan (150 miljard dollar) zal gaan kosten. Het is niet moeilijk in te zien waarom de regering, geconfronteerd met een probleem van deze omvang, specifieke sectoren zou willen afbouwen.

Verschuivingen

In China worden deze veranderingen op lokaal niveau ingevoerd door middel van regelgeving en handhaving, zoals de geleidelijke afschaffing van de katoensubsidies in de noordelijke vlakte van China.

Voor elke sector die van overheidswege wordt gedwongen om circulair te worden bekijken we hoe bedrijven hun activiteiten aanpassen aan de doeleinden van de regering. Binnen de sectoren kleding, schoeisel, en textiel is de druk op de toeleveringsketen niet nieuw in China.

Door de stijgende arbeidskosten hebben veel modemerken hun naai- en samenvoegingsactiviteiten het afgelopen decennium naar andere landen verplaatst. De gestaag doorgevoerde milieuhervormingen hebben kostenstructuren naar een hoger niveau getild en deze verschuivingen versneld.

Ecodesign

Tegelijkertijd is het risico van reputatieschade als gevolg van milieuproblemen of mensenrechtenschendingen toegenomen door het grotere bewustzijn onder consumenten. Dit heeft enkele grote modemerken ertoe aangezet om rechtstreeks met de oorspronkelijke fabrikanten van machinerie te gaan werken, zodat ze meer controle over de normen van hun leveranciers kunnen uitoefenen.

Sommige modemerken richten zich meer op producten met ecodesign, waarin het gebruik van gevaarlijke chemische stoffen wordt vermeden en de hele levenscyclus van de producten in aanmerking wordt genomen. Deze ecologische geloofsbrieven beginnen zelfs op de etiketten van producten en in reclameuitingen te verschijnen.

Voor ons zijn watervergunningen en andere milieufactoren in de kleding- en textielsector belangrijke factoren bij het nemen van beleggingsbeslissingen, ook gelet op de locaties van fabrieken en de modernisering daarvan.

Verliezers op termijn

Bij T. Rowe Price kijken we naar de samenloop van problemen in de toeleveringsketens en de wijze waarop ondernemingen hun bedrijfsmodellen aanpassen om oplossingen voor die problemen te vinden.

Ondernemingen die een groot beroep op natuurlijke hulpbronnen doen worden door ons gemiddeld als verliezers op de middellange termijn gezien. Deze ondernemingen hebben hogere kosten gemaakt door hun capaciteit buiten China op te voeren.

Daarnaast zijn sommige van hun traditionele klanten minder dan in het verleden genoodzaakt om hun toeleveringsketen uit te besteden.

Mijnbouw, metalen en materialen

Kolen, staal, aluminium, cement en chemische stoffen behoren tot de sectoren die in China zijn aangewezen om “de cirkel te sluiten”. In de mondiale en lokale milieuagenda van de Chinese regering zijn deze sectoren in beeld gekomen door hun koolstofintensieve karakter en hun bijdrage aan de lokale problemen met de luchtkwaliteit.

Wij verwachten dat ondernemingen die zijn blootgesteld aan de zware industrie de komende jaren te maken zullen krijgen met verhoogde operationele risico's, met name in regio's die de streefcijfers voor het terugdringen van de vervuiling niet halen.

Het Chinese ministerie van Milieubescherming zal waarschijnlijk gebruik blijven maken van tijdelijke sluitingen van vervuilende industrieën als beleidsinstrument om de jaarlijkse streefcijfers te realiseren. Met het oog daarop past het ministerie ook een aantal aanvullende maatregelen toe, waaronder monitoring op afstand (installatie van apparatuur voor rechtstreekse onlinerapportage van emissiegegevens per fabriek of mijn met behulp van satellietbeelden en drones), het weren van vervuilende voertuigen uit gevoelige gebieden (zoals dieselvrachtwagens uit de haven van Tianjin), aanscherping van emissienormen (kolengestookte elektriciteitscentrales met ultralage emissies), hogere nationale normen voor aardolieproducten, en herstructurering van het energiegebruik (overschakelen van kolen op gas/elektriciteit).

ESG-factoren

Het versterkte milieutoezicht op deze zware industrieën komt tegelijk met de hervorming van staatsondernemingen. Wij verwachten dat de combinatie van milieumaatregelen en de hervorming van staatsondernemingen zal resulteren in een sterke consolidatie binnen de sector.

Omdat sanering van sommige zwaar vervuilende productiefaciliteiten te duur zal blijken, ligt ook een verkrapping van de capaciteit aan de aanbodzijde in de lijn der verwachting, met als gevolg dat de dynamiek in de sector een impuls zal krijgen.

Bij het evalueren van de winnaars en verliezers van industriële hervormingen zullen naast de financiële analyse ook ESG-factoren een belangrijke rol spelen.

Conclusie

Een goed begrip van de WEV-nexus biedt inzicht in de potentiële effecten van milieudynamiek op de prestaties van ondernemingen. Wanneer we zien dat een component van de WEV-nexus uit balans raakt, kunnen we de waarschijnlijke gevolgen daarvan voor andere componenten en voor de ondernemingen die ermee werken nauwlettend volgen.

Van de drie componenten van de WEV-nexus vormen de vraag naar water en het ontstaan van watertekorten een waardevolle indicator voor verandering — slecht beheer van deze cruciale hulpbron blijkt doorgaans een katalysator voor snel ingrijpen door de overheid, dat het gedrag en uiteindelijk de prestaties van ondernemingen kan beïnvloeden.

¹ Today’s Fight for the Future of Fashion, China Water Risk (augustus 2016).

² The Bad Earth, The most neglected threat to public health in China is toxic soil, The Economist (8 juni 2017); The Lancet Commission on pollution and health (19 oktober 2017); Energy, Climate Change & Environment 2016 Insights, International Energy Agency, Water and Energy, The United Nations World Water Development Report 2014.