Hoe gevaarlijk is een hefboom?

Beste Dr. Hoe,
Beleggen met een hefboom is interessant, maar gevaarlijk. Hoe beperk ik het risico op grote verliezen als ik bijvoorbeeld beleg in turbo’s en opties? En waar moet ik verder nog op letten als ik met hefboom beleg?

De dokter antwoordt
De meest tot de verbeelding sprekende beleggingsstrategie is het gebruik van de hefboom. Beleggers worden er soms steenrijk mee, maar straatarm is ook een mogelijk eindstation. De hefboom fascineert en kent zijn verschijningsvorm in diverse instrumenten zoals warrants, opties, futures, CfD’s (contract for difference) turbo’s, speeders en sprinters.

Hefboomproducten zijn gekoppeld aan onderliggende aandelen, grondstoffen, vastgoed of elke andere beleggingscategorie die er maar te bedenken is. Deze instrumenten verschillen sterk van elkaar maar hebben één ding gemeen. Met een beperkte inleg kan een heel hoog rendement worden behaald, dat het resultaat van de onderliggende waarde overstijgt.

Een optie op Philips kan 50% rendement opleveren, terwijl het aandeel slechts 10% in koers stijgt. Deze mooie eigenschap verklaart de populariteit. Helaas hebben veel beleggers ondervonden dat beleggen met een hefboom op een grote teleurstelling kan uitlopen.

De onderliggende waarde kan een andere dan verwachte richting uitgaan. In dat geval is verlies nog te verklaren en te aanvaarden. De visie was gewoonweg verkeerd. Met een directe belegging in de onderliggende waarde zou ook een zeperd zijn behaald. Vervelender wordt het als de onderliggende waarde de vooraf voorspelde kant opgaat, maar er toch nauwelijks winst is of zelfs verlies moet worden geïncasseerd.

Dat is de zure ervaring van de belegger die bijvoorbeeld een out the money-optie op de AEX koopt, vervolgens de index ziet stijgen, maar dat uiteindelijk niet in een waardestijging van zijn optie ziet terugkomen. Echt dramatisch is het als een groot deel van zijn portefeuille verdampt via een hefboombelegging. Ach, denkt u wellicht, dat overkomt mij niet en is alleen voorbehouden aan naïeve beginnende beleggers.

Gaat u dan maar eens na hoe bij Citigroup, Merrill Lynch en Lehman Brothers de vele tientallen miljarden door het putje zijn gespoeld. Het onverantwoord gebruik van hefboom (leverage) is in financiële zin potentieel dodelijk. Er zijn twee elementen die beleggers bij het gebruik van een hefboom de das omdoen: hebzucht en gebrek aan kennis.

Als u erg veel last heeft van hebzucht, is een bezoekje aan uw eigen doktor of psychiater misschien de moeite waard. Maar om te voorkomen dat een gebrek aan kennis u opbreekt bij beleggen met een hefboom is Dr. Hoe natuurlijk beschikbaar. Wat moet u weten?

Ten eerste

Deze aankoop moet gefinancierd worden, en de kosten daarvan worden doorberekend aan de koper van het hefboominstrument. Stel u koopt één turbo op goud. Direct of indirect wordt de goudpositie gefinancierd, bijvoorbeeld tegen een rente van 5%. Als u de turbo één jaar lang aanhoudt, kost u dat 5% financieringskosten. Indien de goudprijs met 5% in één jaar stijgt, levert de turbo in principe weinig of geen koerswinst op.

Datzelfde geldt voor de optie. Let wel op dat voor zowel de optie als de turbo geldt dat de tegenpartij niet de gehele positie hoeft te financieren (bij turbo’s, afhankelijk van financieringsniveau) of niet voor de gehele positie een tegengestelde transactie aangaat (bij opties, afhankelijk van uitoefenprijs).

Ten tweede

Anders gezegd: bij een gelijke winstontwikkeling van beide bedrijven, zal bij ASML een groter deel terechtkomen in koersstijging. Dat rechtvaardigt een hogere optieprijs. Bij turbo’s speelt dit problemen niet omdat de belegger in principe de onderliggende inkomsten ontvangt (via een lager financieringsniveau).

Ten derde

De markt verdisconteert deze zekerheden in de prijs van hefboominstrumenten. Houdt u daarmee rekening, u kunt er zowel van profiteren als er last van hebben. Een sprekend voorbeeld is de prijsstructuur van grondstoffen. Deze zijn soms contango (toekomstige prijs is hoger dan actuele prijs), maar vaak is er sprake van backwardation (toekomstige prijs is lager dan actuele prijs).

De contango-prijsstructuur lijkt het meest natuurlijk. Immers de opslag en financieringskosten van de grondstoffen worden doorberekend in de toekomstige prijs. Er kan echter een duidelijke reden zijn een specifiek verloop van de (toekomstige) grondstofprijs te verwachten. In de winter is de vraag naar olie bijvoorbeeld hoger dan in de zomer.

De olieprijs voor levering in de zomer kan dan fors lager zijn dan de actuele prijs in november. Opties op olie met uitoefening in de zomer zijn in dat geval lager geprijsd. Realiseer dat dit te maken heeft met de verwachte prijsontwikkeling.

Ten vierde

Stel u koopt een optie op Tom Tom met uitoefenprijs 10 euro. Het aandeel noteert 8 euro. Hoe hoger de beweeglijkheid hoe groter de kans dat de uitoefenprijs wordt overschreden. Dat betekent dat opties op beweeglijke aandelen duurder zijn dan de meer stabiele zoals Unilever. In de prijs van turbo’s is geen volatiliteitpremie opgenomen, maar beweeglijkheid is voor deze hefboominstrumenten minstens zo belangrijk.

Immers hoe hoger de volatiliteit, hoe groter de kans dat het stoplossniveau wordt doorbroken en de turbo ophoudt te bestaan. Een uiteindelijk flink stijgende onderliggende waarde, gepaard gaande met een hoge volatiliteit, kan via het doorbreken van de stoploss uitermate teleurstellend verlopen voor de turbobelegger.

Concluderend

Maar bij afgeleide instrumenten als opties en turbo’s kan het resultaat teleurstellend zijn doordat:

Dit artikel is gepubliceerd in IEX Profs, nummer 3 2009.