AFM vreest én verwelkomt no-deal Brexit

Brexit gaat het financiële landschap in Europa ernstig door elkaar schudden, zeker  als het een no-deal Brexit wordt. Dat zou namelijk betekenen dat het Verenigd Koninkrijk per 29 maart 2019 per direct uit de EU stapt en dat marktpartijen uit het VK per direct geen toegang meer hebben tot de Europese markt en omgekeerd.

Europa-brede (product/fonds)paspoorten werken niet meer. Er is echt sprake van een knip in het juridische en operationele systeem van financials. Er is dan geen transitieperiode, waar nu nog over onderhandeld wordt. De AFM houdt daar serieus rekening mee en waarschuwt financiële partijen om dat vooral ook te doen, aldus Sander Leijenhorst, projectmanager Brexit bij de AFM.

In het rapport Trendzicht 2019, dat de AFM maandag presenteerde, waarschuwt de toezichthouder voor acute (transitie)risico’s. “Mogelijk voldoen Nederlandse financiële ondernemingen bijvoorbeeld niet meer aan de vergunningseisen, als zij diensten hebben uitbesteed aan Britse instellingen. Dit mag namelijk alleen aan ondernemingen in een zogenaamd equivalent verklaard toezichtregime.”

Een harde (ongecontroleerde) Brexit zal vooral grote negatieve gevolgen hebben voor Nederlandse vermogensbeheerders, aldus Leijenhorst. Met name kleinere partijen hebben minder aandacht voor de gevolgen van Brexit, valt de AFM op.

Nederland centrum handel

Maar er zijn ook kansen. De AFM heeft inmiddels meer dan 150 gesprekken gevoerd met partijen die belangstelling hebben voor een vergunning, met name voor het opzetten van Europese handelsplatformen.

“Wij gaan er an uit dat tussen de 30% en 40% van de Europese handel in financiële instrumenten zich in Nederland vestigt. Daarmee wordt Nederland binnen de EU27 het centrum voor de financiële handel. En de komst van deze partijen zal ook een aanzuigende werking hebben op andere dienstverlenende bedrijven. Bovendien versterkt het de toegang voor Nederlandse pensioenfondsen en andere vermogensbeheerders tot de kapitaalmarkt,” aldus bestuursvoorzitter Merel van Vroonhoven.

Maar niet alleen Nederland verwelkomt nieuwe marktpartijen: “De financiële handelsinfrastructuur, met name aandelen- en obligatieplatforms, verplaatst zich naar Nederland. Banken vestigen zich op het Europese vasteland, veelal in Frankfurt en Parijs. Vermogensbeheerders verplaatsen hun Europese activiteiten naar Luxemburg en Dublin.”

Extra AFM'ers gezocht

Mocht Nederland het nieuwe centrum worden van de Europese financiële handel dan zou clearing een probleem kunnen worden. “Partijen die transacties aangaan in derivaten waarop de clearingverplichting op basis van EMIR van toepassing is, kunnen na een harde Brexit deze verplichting niet meer vervullen bij een Central Counterparty (CCP) die in het VK is gevestigd, waardoor de kosten zullen toenemen,” aldus de AFM in het rapport.

Inmiddels is bekend dat clearing in het geval van een no-deal in het Verenigd Koninkrijk mogelijk blijft:

#EU commissaris @vDombrovskis zegt in @FT dat in geval van een no deal #Brexit clearing in het VK mogelijk blijft. Belangrijk en positief signaal van de Commissie. https://t.co/qPKQDOGdwZ

— NVB (@bankensector) 30 oktober 2018

Maar met die aanvragen en partijen die de oversteek maken naar Amsterdam, neemt het werk van de AFM flink toe. Hoeveel nieuwe mensen de toezichthouder aan zal en (van het ministerie van Financiën) mag aannemen, is nog niet bekend, aldus Merel van Vroonhoven.

Deels zal het extra werk opgevangen worden door automatische systemen. Zeker is dat het medewerkersbestand van 600 man/vrouw flink wordt uitgebreid. Momenteel staan er 20 vacatures open op de website van de AFM. Reuters meldde eerder dat de AFM minimaal 60 nieuwe medewerkers zoekt.

Risico's duurzaam beleggen

In Trendzicht 2019 gaat de AFM ook in op duurzaam beleggen. Die markt groeit enorm, ziet ook de toezichthouder. Toezichthouder Justin Hogenbirk legt uit dat ze vooral kijken wat banken en vermogensbeheerders bedoelen met duurzaam, welke informatie zij hun klanten geven en hoe zij dat doen.

Hogenbirk en zijn team hebben de volgende risico’s in kaart gebracht voor duurzaam beleggen:

Dat er nog geen standaard is waaraan duurzaam beleggen aan moet voldoen, hoeft volgens de AFM geen probleem te zijn bij het toezichthouden op aanbieders van duurzame beleggers.

Over die standaard wordt binnen de ESMA, de Europese toezichthouder, druk gesproken, aldus Van Vroonhoven. Vanuit de Europese commissie wordt er gewerkt aan wetsvoorstellen. Een groep van experts heeft begin van het jaar aanbevelingen gedaan en deze aanbevelingen hebben in maart geleid tot een concreet actieplan, dat onder meer beoogt een taxonomie voor duurzame economische activiteiten te ontwikkelen en verslaggevingsvereisten, aldus Hogenbirk.

Maar een claim die een aanbieder doet over een duurzaam product moet toetsbaar zijn en kloppen. Dat is nu al zo bij alle producten en geldt ook gewoon voor duurzame beleggingsproducten, aldus Hogenbirk. De AFM toetst dus gewoon op valse claims en misleiding van beleggers.

In 2019 komt er op gebied van duurzaam beleggen een vervolgonderzoek naar verslaggeving, de groene obligatiemarkt komt meer onder de AFM-loep en de toezichthouder houdt het (nieuwe) productaanbod in de gaten.

Datagedreven toezicht

De digitalisering van de sector is ook een belangrijke trend die de toezichthouder volgt. Aanbieders hebben en gebruiken steeds meer data van en over klanten. En dat kan leiden tot misbruik, aldus Reinier Pollmann, programmamanager innovatie & fintech. “Voor zorgplicht is de digitalisering een zegen,” aldus Pollmann, maar het toenemende gebruik van data legt een verantwoordelijkheid bij instellingen om data goed te bewaren, te beveiligen en ook in het belang van de klant in te zetten.

In Trendzicht schrijft de AFM: “Hierbij moeten instellingen kunnen aantonen hoe zij nu en in het verleden het klantbelang centraal hebben gesteld in hun dienstverlening (zorgplicht 2.0). Toegang tot juiste en volledige klant-, transactie- en productdata is een voorwaarde voor dit inzicht. Daarnaast is de klantdata waar financiële instellingen over beschikken, met de name de transactiedata, van grote waarde voor derde partijen zoals adverteerders. In internationaal verband moet onderzoek worden gedaan naar de juridische en maatschappelijke grenzen daarvan.”

Kortom: Banken en vermogensbeheerders moeten de enorme hoeveelheid data die ze hebben begrijpen en wat ze ermee doen ook inzichtelijk maken voor klanten.

Vragen waar financials nu mee zitten zijn volgens Pollmann bijvoorbeeld wanneer een roboadviseur echt advies geeft, wanneer ze daarvoor kosten in rekening moeten brengen bij de klant.

Lees ook: AFM doet aan data gedreven toezicht