Schroders en Pimco oneens over rente

De jaren vijftig waren de jaren van de wederopbouw. De jaren zestig van snel groeiende welvaart. Het leek niet op te kunnen tot aan het eind van de jaren zestig en begin jaren zeventig de inflatie de kop opstak.

De wereld was na jaren van welvaartsstijging boven zijn stand gaan leven. Lonen waren te hoog, uitkeringen ook. De olieprijzen stegen dankzij spanningen in het Midden-Oosten. De kosten van de gezondheidszorg explodeerden en in de Verenigde Staten deed de Vietnamoorlog de schulden flink stijgen..

Volgens Keith Wade, hoofdeconoom bij Schroders, zijn de meeste mensen ten onrechte vergeten hoe pijnlijk die periode was voor de wereldeconomie, Nederland incluis. De jeugdwerkloosheid in Nederland liep door de crisis in de jaren zeventig bijvoorbeeld op tot boven de 20%.

Toen en nu

Het is niet dat Wade nu direct verwacht dat oude tijden helemaal zullen herleven. Maar overeenkomsten met toen zijn er wel degelijk.

Want net als in de jaren zestig heerst er tegenwoordig bijvoorbeeld verbazing over de lage groei van de lonen, terwijl er tegelijk krapte is op de arbeidsmarkt. In de zestiger jaren duurde het jaren totdat dit veranderde. De werkloosheid daalde in de eerste helft van dat decennium van 7% tot 3,5%, aanvankelijk zonder veel impact op de loonontwikkeling. Na 1965 kwam echter de omslag, toen stegen de prijzen significant en de kerninflatie liep op tot 6% tegen het einde van dat decennium.

"Net als in de jaren zestig heerst er tegenwoordig verbazing over de lage groei van de lonen"

In de jaren zeventig kwamen daar nog de hoge olieprijzen bij die de inflatie in Nederland deed oplopen tot boven de 10%. Pas begin jaren tachtig kwam daar verandering in, vaak door keiharde maatregelen van Westerse regeringsleiders zoals Margaret Thatcher in Groot-Brittannië, Ronald Reagan in de VS en Ruud Lubbers in Nederland.

De huidige situatie is natuurlijk niet vergelijkbaar met toen. Wade verklaart de gebroken relatie van nu tussen werkloosheid en inflatie uit een mix van structurele factoren, zoals globalisering en de toenemende impact van technologie. De inflatie in de jaren zestig werd bovendien aangejaagd door een enorme stijging van de uitgaven in de gezondheidszorg, terwijl de inflatie in de gezondheidszorg nu juist afneemt.

Hoge overheidsuitgaven en schulden

Maar er is ook één belangrijke overeenkomst tussen de jaren zestig en nu, en dat zijn de snel oplopende overheidsuitgaven in een fase dat de economie al op volle toeren draait. Denk in de VS aan de belastingplannen van Donald Trump en de beloofde miljardeninvesteringen.

In China zijn het niet alleen de overheidsschulden die razendsnel oplopen, ook de particulier doet een duit in het zakje. In 2008 bedroeg de Chinese schuld als percentage van het bbp nog 150%. Nu is dat 260%.

Het zijn vooral die hoge schulden in combinatie met een oververhitte economie die de inflatie plotseling kunnen doen oplopen. Veel hangt daarbij volgens Wade af van de Federal Reserve. Die mag er niet voor terugdeinzen de rente snel op te voeren. Als de Fed dat nalaat dreigt het Amerikaanse stelsel van centrale banken achter de feiten aan te lopen met alle gevolgen van dien.

"Het zijn vooral die hoge schulden en combinatie met een oververhitte economie die de inflatie plotseling kunnen doen oplopen"

Pimco ziet voorlopig geen inflatiegevaar

Precies op het gebied van de schulden maakt obligatiespecialist Pimco een hele andere inschatting. In het rapport Global debt and The New Neutral beargumenteert Pimco dat de hoge schulden juist reden zijn uit te gaan van een blijvend lage rente en inflatie.

De handhaafbaarheid van de hoge schulden is namelijk afhankelijk van lage financieringskosten, die op hun beurt afhangen van een langdurig lage rente. Hierdoor zijn centrale banken beperkt in hun mogelijkheden om de rente naar normale niveaus terug te brengen.

"De handhaafbaarheid van de hoge schulden is afhankelijk van lage financieringskosten, dus een langdurig lage rente"

Daar komen de effecten van vergrijzing bij. De wereldbevolking neemt steeds minder snel toe. Vooral in het Westen, maar ook in China en Rusland, maakt men zich eerder zorg over krimp dan groei. Het gevolg is dat mensen eerder behoefte hebben aan sparen dan investeren, en dat heeft een drukkend effect op de economie en de inflatie.