Hoe staten beleefd bankroet gaan

Spanje, Italië en Griekenland hebben nog altijd veel te hoge staatsschulden, maar hun obligaties vinden allang weer gretig aftrek. De markten in Britse, Japanse en Amerikaanse staatsleningen zijn zelfs 'bastions van stabiliteit', terwijl de uitgevende overheden de grootste zondaars ter wereld zijn gemeten naar staatsschuld en uitgavenpatroon. Is deze beloning voor slecht gedrag wel te handhaven? En hoe kunnen deze junks hun schulden verminderen? 

Hoofd Vastrentend van Threadneedle Jim Cielinski probeert deze vragen te beantwoorden in zijn laatste Bond Briefing. "Beleefd failliet gaan" noemt Cielinski de combinatie van torenhoge staatsschuld en tegelijk maar vrolijk nieuwe leningen blijven uitschrijven. Drie van de rijkste en grootste economieën mogen dan tevens de grootste schuldenjunks zijn, een crisis ziet Cielinski daar niet van komen. Een bankroet is namelijk maar één van hun vele opties: 

Echte defaults ofwel staatsbankroeten zijn schaars, want desastreus – denk maar aan Argentinië in 2002. Toch schaart Cielinski de alternatieven onder het hoofdje "beleefd failliet gaan" omdat de gevolgen vaak weinig minder ernstig zijn als bij een faillissement. Het grootste bezwaar, zo heeft onderzoek aangetoond, is dat staatsschulden van 100% van het bbp of meer samengaan met 0,75 tot 1,25 procentpunt minder groei – per jaar, wel te verstaan. 

"Maar de rente en aflossing kunnen landen bijna altijd blijven betalen," tekent Cielinski daarbij aan, "vooral als de schuld luidt in hun eigen valuta." Neem Japan. Liefst 85% van de Japanse staatsschuld is in Japanse handen. De Bank of Japan kan in principe eeuwig doorgaan met geld drukken, en met de opbrengst Japanse staatsleningen opkopen. Maar het land zou wel een hoge prijs betalen voor zulk beleid: gierende inflatie en forse devaluatie van de yen. 

Ondanks de onwil of het onvermogen van de schuldenjunks om af te kicken, is hun situatie vrijwel geruisloos al "verbijsterend veel beter" dan een paar jaar terug, vindt Cielinski. Nog in 2010 bedroegen de begrotingstekorten van de VS en het Verenigd Koninkrijk nog zo'n 10%, respectievelijk 12% van hun bbp. Nu is dat 3 en 5%. En hun totale schulden, anderhalf jaar geleden nog hard op weg naar 100% van hun bbp, bedragen nu 70 tot 80% van het bbp. 

Zelfs de junks echt hun schulden willen verlagen, dan nog gaat dat nog vele jaren duren. Maar de beleidsopties om dat te doen zijn talrijker en minder pijnlijk dan een paar jaar geleden, schrijft Cielinski. De ergste budget killer in de VS is de continue stijging van de zorgkosten – nu geschat op 5,8% per jaar. Alleen al de beperking van deze "zorginflatie" tot 2 à 3% per jaar zou de Amerikaanse staatsschuld binnen vijftien jaar reduceren tot 40% van het bbp.