Tobam's wiskundige succesformule

Het is geen passief beleggen, juist heel actief, doet niet aan het genereren van alpha, is niet smart, ook geen absolute return, hanteert eigenlijk helemaal geen actieve, fundamentele beleggingsstrategie. De mensen achter Tobam hebben geen visie op de markt en zijn daar juist heel trots op. Dit is anti-benchmarkbeleggen, bedacht en ontwikkeld door het Franse fondshuis Tobam zelf.

“Als we ervan uitgaan dat de aandelenmarkt efficiënt is, en dat is zo want de markt is niet te voorspellen, wat is dan de beste manier om daarop in te spelen? Vooral zoveel mogelijk spreiden, ongeacht aandelen, indices en sectoren. Bij gebrek aan een glazen bol – en die heeft echt niemand – is het het beste om overal in te beleggen, dan spreidt je het risico – en wordt het dus lager – en heb je de meeste kans op een het verkrijgen van een premie,” aldus Yves Choueifaty, wiskundige, oprichter en directeur Tobam.

En anti-benchmarkbeleggen is heel iets anders dan smart bèta, een ondefinieerbare term en daar houden wiskundigen volgens Choueifaty niet van. “Er is namelijk helemaal niets smarts aan onze strategie. Bij een smart bèta-strategie gaan beleggers vaak uit van een anomalie in de markt. Bijvoorbeeld bij lowvol. Als die aandelen goedkoop zijn en beleggers stappen in, dan worden die aandelen vanzelf duurder en loopt de arbitragemogelijkheid of de anomalie uit de markt.”

“Het maakt voor onze strategie niet uit of een aandeel onder- of overgewaardeerd is. We zouden het niet eens weten. Ik denk dat we het enige fondsenhuis zijn dat niks geeft om het genereren van alpha. Wat wij doen is proberen de alphavernietiging die in indices is ingebouwd te vermijden.”

Indexbeleggen is gevaarlijk
Wat Tobam eigenlijk doet is de eerste regel van Harry Markowitz, de vader van de moderne portfoliotheorie, in de praktijk brengen: diversifiëren. Ze doen dit met behulp van een eigen, gepatenteerd wiskundig model. Deze methodologie de Diversification Ratio en de Maximum Diversification Ratio, is een wiskundige maatstaf om in elke portfolio of index het niveau van diversificatie te berekenen en het effectieve aantal bronnen van risico te bepalen.

Welk risico loopt een belegger en waar komt dat risico vandaan? Het gaat bij anti-benchmark ook niet om het vinden van de beste aandelen, maar om het vinden van de beste combinatie van aandelen op basis van hun onderlinge correlatie. De systematische strategie bepaalt de beste mix.

Het idee achter anti-benchmark is dat beleggen in indices gebaseerd op marktkapitalisatie verre van optimaal is. Als belegger investeer je namelijk altijd in die aandelen en sectoren die het heel erg goed doen. Die krijgen namelijk door de tijd heen een steeds zwaardere weging in die benchmark. Zo worden de bets die beleggers doen steeds groter en meer geconcentreerd.

Zo kochten beleggers in de jaren zeventig bijvoorbeeld olieaandelen op de top van de markt, vlak voor het knappen van de bubbel in 1999-2000 technologieaandelen en recenter aandelen van financials vlak voor de crisis uitbrak, aldus Choueifaty. “Een benchmark is misschien representatief voor beleggers, maar een belegger moet dus niet denken dat de index daarom neutraal is.”

De diversificatiemethode gebruikt Tobam overigens niet alleen voor aandelenfondsen. Tobam heeft ook een Amerikaans creditfonds. Choueifaty legt uit: “Deze markt lijkt het meest op de aandelenmarkt, dus behoorlijk efficiënt en liquide genoeg om het model op los te laten. We hebben wel bewust gekozen voor de Amerikaanse creditmarkt vanwege de diepte en dynamiek van die markt.”

Weerslag van de som
Opvallend genoeg hanteert Tobam wel een benchmark bij de informatie over de beleggingsfondsen. Waarom? “Vooral omdat beleggers dan een vergelijking kunnen maken. Een benchmark is een goede weerslag van de som van alle portefeuilles en laat zien waarop beleggers speculeren.” Die beleggers zijn overigens vooral pensioenfondsen, in Nederland, goed voor 20% van het beheerd vermogen van Tobam, Europa en de Verenigde Staten.

Die pensioenfondsen selecteren trouwens niet alleen op strategie en resultaat. Vaak ligt de nadruk ook op duurzaam beleggen. Dit is een van de implementatieregels die Tobam hanteert. Het universum van een portefeuille wordt gefilterd volgens SRI-richtlijnen van Norges Bank Investment Management en de Zweedse AP Fonden. “Ik kan wel een mooi rendement halen, maar als ik daar de wereld voor moet platbranden, dan heeft niemand er iets aan,” aldus het droge commentaar van Choueifaty.

En om het fondshuis tot de verwachte 10 miljard dollar aan beheerd vermogen te laten groeien dit jaar, moet Tobam wel rekening houden met de duurzame eisen van zijn institutionele klanten. Volgens Choueifaty zal de omvang van de onderneming en de fondsen niets afdoen aan de strategie, iets wat nog wel eens gebeurt bij bijvoorbeeld arbitragehedgefondsen. “Wij kunnen in principe oneindig groeien, zonder dat dat effect heeft op het risicorendement van de portefeuilles en al helemaal niet op de markt. Die is en blijft efficiënt.”

• Lees meer over Absolute Return
• Tobam in cijfers