Happy holidays namens Santa Powell

De Amerikaanse centrale bank kortwiekte de rente met 25 basispunten, naar de bandbreedte 4,25 – 4,5%. De verlaging zou voorlopig wel eens de laatste kunnen zijn. Afgelopen maanden zijn een aantal zaken duidelijk geworden over de Amerikaanse economie.

In de eerste plaats dat de economische groei hoog is en hoog blijft. Een dag na de Fed-vergadering meldde het Amerikaanse bureau voor de statistiek dat de economische groei in het derde kwartaal niet 2,8% bedroeg - zoals eerder gemeld - maar 3,1%.

Ofwel: de groei was niet geweldig hoog, maar supergeweldig hoog. Het tweede dat duidelijk is geworden, is dat de daling van inflatie gestopt is. Dat dat op een te hoog niveau gebeurde en dat de inflatie eerder de neiging heeft weer te stijgen, dan verder te dalen.

Hoge inflatie

Het laatste heeft veel te maken met het eerste: zo’n hoge economische groei als in de VS betekent dat de vraag naar veel goederen en diensten het aanbod overtreft. Dat drijft de inflatie omhoog. De bank verwacht dat de groei hoog zal blijven.

Geen wonder dat die de inflatieraming voor 2025 opkrikte, van 2,1% (verwachting september) naar 2,5%. Wat ook duidelijk is geworden, is dat steeds meer bestuursleden van de Fed zich realiseren dat de inflatie de komende jaren te hoog kan blijven. Dat heeft hun inschattingen over de economie en voorkeuren voor het Fed-beleid veranderd.

Velen van hen gaven afgelopen tijd in interviews en toespraken aan dat ze steeds minder ruimte zagen voor renteverlagingen; een enkeling had het zelfs over de vraag of de rente niet omhóóg zou moeten!

Uit zijn voegen

Dat veranderde gevoel was te zien in de nieuwe puntenwolk over de Fed-rente, ofwel wat de comitéleden ingevuld hebben wat de Fed in hun ogen met de rente zou moeten doen in 2025, 2026 en 2027.

Kijken we naar die puntenwolk dan zien we dat de groep als geheel twee renteverlagingen volgend jaar ziet, gevolgd door nog een twee in 2026 en hooguit één in 2027. Verschillende Fed-bestuurders vulden in dat de rente in 2025 ongewijzigd moet blijven.

Ergens is zowel de verlaging van deze week als nieuwe verlagingen in 2025 eigenlijk heel gek. De Amerikaanse economie groeit uit zijn voegen, de basis van de groei is sterk (namelijk de consumentenbestedingen) en de inflatie lijkt nog jarenlang te hoog te blijven.

Eerder omhoog

Dat communiceerde de Fed-voorzitter Jerome Powell, door in de persconferentie na afloop van de vergadering te zeggen dat “het nog een jaar of misschien twee jaar kan duren voordat inflatie structureel terug valt naar 2% per jaar.”

Dat is een rode draad in het geheel, het moment waarop volgens de Fed inflatie verslagen zal worden. Eerst zou dat in 2025 al gebeuren en inmiddels lijkt het in 2027 zo ver te zijn. Het vergt niet al te veel fantasie om te stellen dat in zo’n omgeving geen enkele renteverlaging, inclusief die van december, past en dat de rente in 2025 eerder omhoog dan verder omlaag zou moeten.

Wat ook heel gek is, was de reactie op financiële markten. Aandelenkoersen daalden over de hele breedte en fors. Als je het niet zou weten en op basis van koersontwikkeling op de dag van de Fed-vergadering zou moeten aangeven hoe de economische vlag erbij hangt volgens de centrale bank en hoe de verwachtingen voor 2025 eruit zien, dan zou je zeer waarschijnlijk zeggen dat de groei tanende is en een recessie om de hoek ligt.

Te snel

Als ik dit in een groter geheel bekijk, dan zien we hier de Fed die niet met woorden – want dat zullen ze niet snel toegeven - maar met daden ernaast zit en fout op fout heeft gestapeld.

Eerst kwamen ze te laat in actie tegen torenhoge inflatie, vervolgens is de bank niet ver genoeg gegaan met het verhogen van de rente en daarna begonnen ze te snel (en te fors) met het kortwieken van de rente.

Dit was in de persconferentie te zien, bijvoorbeeld toen Powell de vraag kreeg waarom inflatie zo hardnekkig hoog is. Hij begon zijn antwoord met een lange stilte. Ik vermoed dat hij tijdens die stilte dacht: Eigenlijk moet ik zeggen dat dat door ons beleid, onze fouten, komt.

Maar hij wist ook dat hij dát niet kon zeggen. En dus kregen we een wollig, ontwijkend verhaal te horen. Toen de Fed stopte met het verhogen van de rente in de oorlog tegen de hoge inflatie, betoogde ik dat de bank die oorlog alleen kon winnen als de rente richting 7% zou gaan.

Wet van Mujagic

Dat gaven eigen Fed-modellen aan! Mijn stelling toen was: omdat de Fed niet ver genoeg wilde en durfde te gaan, zal de inflatie niet verslagen blijken te zijn en blijft die nog jaren voor veel tumult zorgen.

De Fed wist toen al dat die de rente niet ver genoeg optrok, hun eigen modellen gaven dat duidelijk aan. Waarom deed de bank het dan niet? Het heeft te maken met wat Thomas van Zijl, presentator van BNR Zakendoen, ooit gekscherend de Wet van Mujagic noemde.

In mijn boek ‘Keerpunt 1971’ uit 2021 schreef ik namelijk dat de Fed de rente eigenlijk niet verder kan verhogen dan de vorige piek van de rente. De vorige piek stamde uit 2006, toen de Fed-rente op 5,25% lag.

Nervositeit

Waarom kon de rente nauwelijks boven die piek uitkomen? Kort gezegd: door te hoge schulden. Dat is de reden waarom de Fed niet ver genoeg kon gaan in de strijd tegen inflatie en dat is ook de reden voor de nervositeit onder beleidsmakers nu de langetermijnrentes stijgen.

De Fed verlaagde de rente vooral omdat dat in december nog net een beetje geloofwaardig kon en de markt erop rekende; de bank wilde niet voor paniek zorgen. De bank deed daarnaast het enige wat logisch te noemen is in de huidige economische constellatie in de VS, namelijk duidelijk stellen dat áls er renteverlagingen komen in 2025, dat niet veel zal zijn.

Het zou niet verbazen als de rente de komende maanden helemaal niet verder omlaag gaat. Overigens liet de Fed ook weten wat voor gevolgen de bank verwacht van het beleid van president Donald Trump in 2025.

Plannen van Trump

Niet dat Powell dat zo zei, sterker nog, hij deed er veel aan om van dat onderwerp ver te blijven, maar wie goed luisterde, kon er wel iets over horen. Dat de bank de inflatieraming voor 2025 bijvoorbeeld verhoogde, hoewel de inschatting van de groei nauwelijks omhoog ging, wijst er sterk op dat de Fed in feite zegt dat de beleidsplannen van Trump inflatie zullen aanjagen.

Eerder dit jaar beleefde ik, als econoom, een mooi moment toen in een volle zaal in Amsterdam, Jerome Powell – die er te gast was – mijn vraag koos om als eerste te behandelen. Mijn vraag was of Powell er rekening mee hield dat terugkeer naar 2% inflatie voorlopig niet mogelijk zal blijken te zijn met de huidige Fed-rente.

Ik zou hem graag nu dezelfde vraag stellen. Sinds hij mijn vraag beantwoordde, is de Amerikaanse inflatie gestopt met dalen en klimt die weer maar is de Fed desondanks de rente meermaals gaan verlagen.

PS Jerome Powells antwoord vindt u hier terug.