Indexbeleggen vergroot inefficiënties

"Het kapitalistische systeem is de meest efficiënte manier om vraag en aanbod in een maatschappij bij elkaar te brengen. Maar het kan alleen goed functioneren als er een ongehinderde marktwerking is en dat is er het afgelopen decennium helaas niet altijd geweest. Zo heeft bijvoorbeeld de opkomst van passief beleggen ervoor gezorgd dat de waarderingen en onderliggende waarden van bedrijven te sterk uiteen zijn gaan lopen.

De marktwerking die zo van belang is voor het optimaal functioneren van het kapitalisme geldt voor alle markten. De balans van vraag en aanbod en daarmee de prijs verschuift continu, of het nu gaat om auto’s, aandelen en obligaties of kauwgom. Het gedrag van bedrijven, consumenten en beleggers verandert non-stop en is voor een groot deel afhankelijk van de prijs van een product of dienst.

Valse rente

Sinds de financiële crisis zijn de rentes door beleidsmakers wereldwijd heel lang op historische lage niveaus gehouden. Maar rentes vertegenwoordigen de prijs van zowel tijd als kapitaal en zijn de eerste horde bij iedere beslissing over kapitaal. Die prijs onttrok zich door de monetaire maatregelen aan de wetten van vraag en aanbod. De jaren van onevenwichtige rentetarieven hebben het prijsvormingsproces van het kapitalisme afgestompt.

De onrust en het kapitaalverlies tijdens en direct na de financiële crisis maakten de weg vrij voor de massale groei van passief beleggen. Passieve instrumenten vertegenwoordigen inmiddels een heel groot deel van het beleggingskapitaal waardoor de inefficiënties in het systeem zijn toegenomen.

Indexbeleggen verstoort kapitalisme

In normale tijden, zonder rentes die kunstmatig laag worden gehouden, zorgen financiële markten ervoor dat het geld naar ondernemingen vloeit met het hoogste voor op risico aangepast rendement en halen ze het weg bij de zwakste. Het is Wall Street's versie van Darwin's natuurlijke selectie en het is kapitalisme aan het werk zoals het hoort.

Maar dat is niet wat er vandaag gebeurt. Veel kapitaal wordt toegewezen op basis van marktkapitalisatie in plaats van op welke kansen het beste zijn voor op risico gecorrigeerd rendement. Indexeren is niets anders dan momentum-beleggen, waarbij de inefficiënties van de financiële markten en de economie, die zijn opgebouwd in de jaren na 2010 en de pandemie, verder worden vergroot.

Wachten op de correctie 

Nu staan er uiteraard in indices ook bedrijven in indices die een hoog rendement halen. Maar dat betekent nog niet dat ze niet enorm overgewaardeerd zijn als gevolg van de groeiende kloof tussen prijs en fundamentals.

Wat misschien nog belangrijker is: veel van de bedrijven die het meeste kapitaal aantrekken lopen een aanzienlijk risico door de opkomst van kunstmatige intelligentie. Jaren van onevenwichtige rentetarieven hebben het prijsvormingsproces van het kapitalisme afgestompt. We hebben hiervoor nog geen correctie in de economie en op de financiële markten hoeven te incasseren, maar dat kan nog komen."