De kurk waar VS economie op drijft, zinkt langzaam

Een zachte landing, wat een combinatie is van economische groei die net voldoende afkoelt zonder dat een recessie volgt, terwijl inflatie geleidelijk aan naar het gewenste niveau zakt, is zeldzaam.

Afgelopen decennia hebben we vaak een harde landing gezien, zeg maar een mislukte poging van een zachte landing, en daar waar van een zachte landing gesproken zou kunnen worden, zijn economen het niet eens of het überhaupt landingen waren!

De kans dat we dit uiterst zeldzame fenomeen meemaken, is onlangs toegenomen aldus het Internationaal Monetair Fonds (IMF). In zijn vlaggenschippublicatie World Economic Outlook stelt het Fonds dat de ramingen die het maakt over economische groei en inflatie in toenemende mate te rijmen zijn met een zachte landing, vooral in de VS.

Veel spaargeld

De reden voor die conclusie is de opmerkelijke weerbarstigheid van de Amerikaanse economie. Die groeit met een procent of 2, de banenmachine draait lekker, de inflatie is dalende en relatief laag en dat alles tegen een achtergrond van behoorlijk opgelopen kapitaalmarktrentes, een cyclus renteverhogingen van de Fed die we zelden eerder gezien hebben, de oorlog in Oekraïne en spanningen met China.

Het is vooral de consumptie van de Amerikaanse huishoudens die voor die indrukwekkende prestatie heeft gezorgd. Die bleven maar uitgeven, ondanks een inflatie van 10%. Het klopt dat de loonstijgingen behoorlijk waren dankzij de ijzersterke arbeidsmarkt, maar die stijging van het loon werd door de inflatie tenietgedaan.

De belangrijkste reden waarom de Amerikaanse consument kon blijven spenderen en zo de economie overeind houden, is dat die over een behoorlijk wat spaargeld beschikte. Door de lockdowns en de pandemie bleef er veel geld liggen op de bankrekeningen.

Sterk herstel

Daarbovenop kwam de omvangrijke steun van de overheid. Toen de pandemie voorbij was en het normale leven hervat kon worden, trok de Amerikaanse consument massaal naar de (online) winkelstraten en liet het geld rollen.

Het enige probleem met de bovenstaande redenering is dat er ook in Europa sprake was van gedwongen besparingen en overheidssteun. Toch doet de Amerikaanse economie het aanmerkelijk beter sinds het einde van de pandemie dan de Europese economieën.

Waarom het herstel in de VS toch sterker was, dat was een vraag waar onlangs een paar economen van de regionale centrale bank in New York zich over bogen. De Amerikaanse huishoudens gaven sinds het einde van de pandemie structureel meer uit dan dat hun inkomsten zijn gestegen. Het verschil financierden ze door die opgepotte spaargelden.

Minder sparen

Maar toen dat geld op was, bleef de consumptie toenemen. In een analyse melden de economen van de New York Fed dat de Amerikaanse huishoudens minder sparen dan voor de pandemie. De Europese huishoudens daarentegen leggen juist iets meer geld opzij én hebben de gedurende de pandemie opgebouwde spaarbuffers niet volledig uitgegeven.

Het is niet zo dat de Amerikaanse consument al dat geld zo hartstochtelijk uitgaf omdat die de toekomst zonnig inzag. Zeker niet, het consumentenvertrouwen in de VS is historisch laag. Dat het geld volop rolde, heeft voor een groot deel te maken met de genoemde hoge inflatie. We weten dat die de armen en de middenklasse altijd het hardst raakt.

We weten ook dat die groep in de VS groter is dan in Europa. Veel Amerikanen gaven dat geld dus noodgedwongen uit, om rond te komen. Daarnaast wijst de New York Fed op een mogelijk psychologisch effect. Amerikanen kregen hun steun namelijk in de vorm van cheques die per post naar ze werden gestuurd.

Alles uitgeven

Voor velen leek het daarom alsof ze uit het niets extra geld kregen. Geld dat uit de lucht komt vallen, geef je makkelijker uit omdat je het gevoel hebt dat je er niets voor hoefde te doen. Psychologisch gezien zou je dat geld makkelijker spenderen dan het geld dat over bleef omdat de winkels dicht waren door de lockdown.

Hoe dan ook, het verschil hoe mensen aan de weerzijden van de Atlantische Oceaan omgingen met de gedwongen besparingen en steun die ze kregen, verklaart de betere prestatie van de Amerikaanse economie.

De economen van de New York Fed hebben geprobeerd dat effect te kwantificeren en komen tot de conclusie dat als de Amerikaanse consument niet zo hard de opgebouwde buffers had uitgegeven en minder was gaan sparen dan voorheen, de consumptie van huishoudens 3 procentpunt lager was geweest.

Eind in zicht

Gezien het gewicht van de consumptie in het Amerikaanse bruto binnenlands product (bbp), komt dat neer op zo’n 2 procentpunt extra economische groei in de VS. Laat dat nou net het groeipercentage zijn in bijvoorbeeld de eerste helft van dit jaar!

Ter vergelijking: in Europa nam de consumptie juist relatief minder hard toe en hield zo de economische expansie tegen. Vooruitkijkend kan dat betekenen dat wanneer het optimisme terugkeert – en dat gaat een keer gebeuren – Europa het wel eens op zijn minst tijdelijk beter zal doen dan de VS omdat de consument meer geld om te spenderen zou hebben.

En men zou ook kunnen zeggen dat nu dat extra geld op is, de kurk waar de Amerikaanse economie tot nu toe in belangrijke maakte dreef, weg komt te vallen. Ik ben benieuwd naar de prestatie van de Amerikaanse economie in 2024.