Wie is de baas van de wereld?

In het eerste kwartaal was er door de coronacrisis economische krimp te zien die in het tweede kwartaal nog forser zal zijn. Maar dat is voor een groot deel slechts tijdelijke schade.

Economische krimp veroorzaakt door de gedwongen sluiting van winkels en/of verbod voor mensen om naar buiten te gaan, vervalt per definitie op het moment dat winkels weer open mogen en een bezoek aan de stad en terras toegestaan wordt.

Niet zo dat de groei zodanig opveert dat de opgelopen schade binnen een paar maanden goedgemaakt wordt, maar er komt herstel, dat is zeker. 

Permanente schade

Daarnaast is er schade ontstaan die niet zomaar teniet gedaan kan worden. Van de miljoenen mensen die ontslagen zijn, zoals in de VS, zal slechts een klein deel op korte termijn terugkeren naar een werkplek.

De verloren gegane banen zullen met het economisch herstel langzaam aan terugkeren, maar dat proces kan wel eens een groot deel van 2021 in beslag nemen.

En dan is er nog schade die onder het kopje permanent valt. Europa wil een stokje steken voor overnames van Europese door Chinese bedrijven. Door de coronacrisis zijn bedrijven hier tijdelijk zeer aantrekkelijk geprijsd.

Afhankelijk van China

Overigens, wat voor China in het groot geldt, geldt voor beleggers in het klein. Er zijn nu aandelen van mooie, structureel gezonde, bedrijven verkrijgbaar tegen relatief lage prijzen.

Ook elders is het overnemen van bedrijven veel lastiger geworden, met allerlei nieuwe vergunningen die nodig zijn. Het westen is door de coronacrisis erachter gekomen dat het niet alleen voor zijn televisies, smartphones en speelgoed afhankelijk is van China, maar ook voor medicijnen en veel zorgproducten.

In de wetenschap dat China er niet voor terugdeinst zijn machtspositie te misbruiken, geeft dat te denken.

Wie is de baas?

In de VS is dan een wet in de maak om het voor Amerikaanse bedrijven aantrekkelijker te maken om minder afhankelijk te worden van China. Daarmee wordt de VS minder afhankelijk van wat steeds meer een strategische concurrent of zelfs vijand lijkt te zijn.

De handelsoorlog tussen de twee giganten had vanaf het begin niet zoveel met handel te maken. Inmiddels mag het voor een ieder duidelijk zijn dat het om de dominante positie in de wereld gaat.

Voor het eerst in de geschiedenis is er een land dat de dominante positie van de VS op het wereldtoneel wil en kán bedreigen. De Sovjet-Unie wilde dat wel, maar kon niet omdat het economisch inferieur was.

Meer verweven

China wil het én kan het. De handelsoorlog is een uiting, met de strijd van Washington tegen Huawei als voorbeeld.

Ik houd er rekening mee dat de wens om en initiatieven om minder afhankelijk te worden van China in Europa en de VS overeind zal blijven. En een van de belangrijkste prioriteiten van het economisch en buitenlands beleid van die landen zal worden, ook als de coronacrisis voorbij is.

Dit betekent per definitie dat de verwevenheid van de westerse economieën nog groter zal worden, binnen de Europese Unie maar ook tussen de EU en de VS en andere westerse landen.

Niet de schuld van Trump

Macro-economisch gezien betekent dit dat we waarschijnlijk op het punt aanbeland zijn waarin de sinds 1978 voortschrijdende globalisering voorbij is en dat de de-globalisering begonnen is. 

Toenemend protectionisme is de zichtbare vorm ervan. Aangezien globalisering economische groei omhoog joeg en inflatie  - maar ook loonstijgingen - groei omlaag drukten, betekent dit dat er nu een periode aangebroken is waarin de groei omlaag gaat, maar inflatie en loonstijgingen juist omhoog gestuwd zullen worden.

Het zou verkeerd zijn toenemende protectionisme louter toe te wijzen aan Donald Trump en dus te verwachten dat, als hij in november niet herkozen wordt, protectionistische krachten vanzelf zullen wegebben.

Ook Democraten zijn tegen

De wens van Europa minder afhankelijk te worden van China is daarvoor te diep geworteld, te structureel. En, als de Democraten en de Republikeinen in de VS één ding gemeen hebben, dan is dat wel de aan haat grenzende animositeit jegens China.

De wet die Amerikaanse bedrijven moet stimuleren of dwingen minder afhankelijk te worden van China, is mede door een Democratische afgevaardigde opgesteld.

Het bovenstaande betekent niet alleen neerwaartse druk op de groei en opwaartse druk op inflatie, maar ook turbulentie op het geopolitieke front met alle gevolgen van dien.

Fed staat klaar

China zou bijvoorbeeld overwegen om als vergelding tegen de VS, te stoppen met het opkopen van Amerikaanse staatsobligaties of die zelfs te gaan verkopen. Omdat China een van de grootste kopers en obligatiebezitters is, zou dat, ceteris paribus, Amerikaanse rentes behoorlijk kunnen aanjagen.

Omdat dat funest is voor de Amerikaanse economie, staat de Fed bijvoorbeeld klaar om alle gedumpte Amerikaanse schuldbewijzen zelf op te kopen en zo een rentestijging te voorkomen.

Meer in het algemeen zijn alle westerse centrale banken klaar hun rentes nog jarenlang op 0% te houden. Andere maatregelen van de overheden zijn ook te verwachten.

Financiële repressie 

Het tijdperk van de-globalisering betekent daarmee haast automatisch ook dat financiële repressie verhevigd zal worden. Financiële repressie staat voor grootschalige ingrepen om de marktwerking te muilkorven of zelfs uit te schakelen.

Een van de gevolgen daarvan is een blijvend lage spaarrente. Een ander gevolg is dat de langetermijnrentes in het westen zeer laag zullen blijven.

Echter, omdat vroeg of laat marktkrachten dominant worden bij het bepalen van die rentes, zou het mij niet verbazen als die in de toekomst behoorlijk en snel klimmen, gedragen door stijgende inflatie(verwachtingen), terugkeer van de groei na de crisis en lagere kredietwaardigheid van steeds meer westerse landen door de torenhoge en stijgende schulden.