Geen economische, maar een politieke uil

“U omschrijft zichzelf noch als duif noch als havik, maar als een uil. Waarom juist als een uil?” Dat was de eerste vraag die Christine Lagarde, president van de ECB, kreeg in een recent interview.

Ze antwoordde dat uilen van oudsher staan voor wijsheid en kennis. In het oude Griekenland prijkte een uil op munten. Die munten werden ver buiten Athene, waar ze gemunt werden, gebruikt, ook nadat Athene geen stadstaat meer was.

Leuk begin van een interview, dacht ik, zeker omdat het over monetaire zaken gaat. Verderop stelden de journalisten Lagarde ook een vraag over spaarders, die te maken hebben met zo goed als 0% rente en moeten vrezen dat die rente negatief kan worden.

Recessie nadelig voor sparen

Ik merk voor de volledigheid op dat in reële termen, dus als we inflatie van de spaarrente afhalen, de spaarrente negatief is.

Lagarde antwoordde: “In een recessie neigen de spaarders ernaar hun spaargeld aan te spreken om zo evenveel te kunnen uitgeven als voor een recessie. Met andere woorden, een recessie is nadelig voor sparen. Negatieve rentes hebben als doel een recessie te voorkomen.”

Dus negatieve rentes zijn goed voor spaarder? Of zelfs, als u doordenkt, positieve rentes zijn slecht voor spaarders? 

Geen recessiegevaar

Stel dat Lagarde gelijk heeft. Mijn volgende vraag was dan geweest waarom de bank de officiële rente – die bepalend is voor de spaarrente – al jarenlang op 0% houdt, óók in jaren waarin de economische groei boven de 2% lag!

Er was geen sprake van recessiegevaar. Verder had ik haar gevraagd waarom de bank de officiële rente op 0% wil houden – en een verlaging niet uitsluit – terwijl ze tegelijkertijd uitgaan van economische groei van ruim 1% op korte en bijna 2% op langere termijn?

Ik had haar ook gevraagd of het niet zo kan zijn dat die lage of negatieve rentes, de economische groei omlaag drukken doordat mensen meer gaan sparen en bedrijven minder investeren. Hierdoor wordt de kans op recessie juist groter. 

Nachtmerrie voor de Britten

Ik had haar gevraagd of ze echt meent dat centrale banken recessie niet alleen kunnen uitstellen, maar blijkbaar helemaal kunnen uitbannen uit onze economische werkelijkheid.

Toen ik Lagarde's bijzondere monetaire logica las, moest ik denken aan John Morton. Morton was in de vijftiende eeuw de aartsbisschop van Canterbury en dus het hoofd van de Anglicaanse kerk.

Morton was ook verantwoordelijk voor het innen van belastingen voor de Engelse koning. Zijn methode was voor de Britten een nachtmerrie.

Zure redenering 

Hij redeneerde namelijk zo: Als een onderdaan er een luxe levensstijl op nahield, dan betekende dat dat hij ook genoeg geld had om de koning te financieren.

Als een onderdaan in armoede leefde, dan betekende dat volgens Morton dat hij dus onvoldoende uitgaf en dus gespaard had om de koning te financieren. Kortom, arm of rijk, ontsnappen aan de belastingen van Morton was onmogelijk.

Als Lagarde echt denkt dat negatieve rente goed is voor spaarders, heeft Morton in haar een geduchte concurrent gekregen voor de prijs van de meest bizarre, wrange en zure economische redenering in de historie.

Haar interview onderstreepte nogmaals dat het toch echt belangrijk is een centrale bank te laten leiden door een (monetair) econoom. Lagarde’s antwoord is niet echt uilachtig. Eerder stupide.