Hup Klaas Knot

Isabel Schnabel, de Duitse econoom die binnenkort tot het dagelijks bestuur van de ECB toetreedt, is een Twitterfan. Er is geen andere Duitse econoom actiever op dat platform als zij.

Schnabel is een echte kenner op het gebied van monetair beleid en dus een zeer welkome toevoeging aan het bestuur van de ECB. Eerder deze week plaatste ze op Twitter een bericht bestemd voor haar Duitse collega’s.

"Als jullie zich afvragen wat je voor Europa kunt doen: richt je op het verbannen van schadelijke en verkeerde verhalen over het ECB-beleid. Die bedreigen de euro meer dan andere zaken."

Controversiële maatregelen

Die uitspraak verbaast me. Sterker, het is nog een teken dat er iets rot is binnen de bank.

• Schnabel is een wetenschapper. Juist zij zou moeten weten dat een kritische blik een must is en dat moeten aanmoedigen. 
• Schnabel is een monetair expert. Juist zij zou dus moeten weten dat de maatregelen die de ECB genomen heeft, zeer controversieel zijn.

De bank kritisch volgen noodzakelijk, maar de wetenschapper en monetair expert zegt in feite kritiek op de ECB mag niet. Of eigenlijk is het nog erger: kritiek is gevaarlijk.

Toen ik haar tweet las, dacht ik meteen aan studenten die les krijgen van haar. Die leren dus kritisch te zijn. Die zijn ongetwijfeld kritisch over ECB-beleid. Drukte Schnabel die geluiden in haar collegezaal de kop in? Impliceerde ze dat kritiek schadelijk is en wie kritiek heeft op de ECB, anti-ECB en anti-euro is!?

Failliet van de ECB

Deze week verschenen de geredigeerde notulen van de laatste vergadering van het bestuur van de bank onder leiding van Mario Draghi. Daarin staat dat open en vrije discussie binnen het bestuur absoluut noodzakelijk en legitiem is. Holle frases lijken het, als ik Schnabel zo hoor.

Als studenten, economen en bestuursleden van de ECB geen kritische opmerkingen mogen maken  nu de rentes negatief zijn en lang negatief blijven, of als de bank zelfs het opkopen van aandelen niet uitsluit, dan is dat het failliet van de ECB en onze muntunie.

U denkt misschien dat ik overdrijf. Schnabel zit nog niet eens bij de ECB. Dat is waar, maar dit soort geluiden hebben structurele trekjes binnen de bank.

Kritiek is gevaarlijk

Toen een groep ECB-bestuurders in het openbaar hun ongenoegen had geuit over het opnieuw starten met quantitative easing, zei Mario Draghi dat kritiek gevaarlijk kan zijn voor de economie.

Geen woord erover dat het beleid van de bank dat ook wel eens kan zijn of zelfs al is! Centrale banken zoals de ECB zijn zeer invloedrijke instellingen. Hun besluiten raken ons allemaal: direct en indirect, nu en op middellange termijn.

U mag hopen dat de professionals die erover gaan, voordat ze een besluit nemen, daar lang over praten en kritisch zijn over voorgenomen besluiten.

Niet zelf evalueren

Jammer dat ECB de leden die dat wel doen in de hoek drukt van monetaire populisten en onverantwoorde centrale bankiers.

Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt diende onlangs een motie in om hoogleraren te vragen verdragswijzigingen te laten uitwerken met betrekking tot de ECB. De bank zelf kondigde ook aan een zelfevaluatie te doen en de strategie voor de toekomst tegen het licht te houden.

Gezien de manier waarop de bank met (interne) kritiek omgaat, is het zeer onwenselijk zo’n evaluatie aan de bank zelf over te laten.

Belangrijke rol

Externen, ook, of beter juist, critici van de bank, die voorstanders van de euro zijn en dus met hun kritiek het beste met de munt voor hebben, moeten daar een belangrijke rol in krijgen.

Die evaluatie en sterk veranderde omgeving waarin de bank opereert, schreeuwt om een wijziging van de statuten. En nee, dat brengt de onafhankelijkheid ervan niet in gevaar.

Als iets die positie in gevaar brengt, dan is het het gedrag van de bank zelf. Ik hoop dat Klaas Knot zich niets aantrekt van geluiden zoals die van Schnabel en ook in de toekomst, indien nodig, openbaar kritiek zal geven.