ECB ontketent financiële orkaan

Ik heb het idee dat het KNMI een samenwerking is aangegaan met de AFM. Net als de toezichthouder op de financiële markten, probeert het weerinstituut greep te krijgen op de markt waarin het actief is.

De nieuwste stap is de weerconsument beter te beschermen tegen de gevolgen van de grilligheid van het klimaat. Zo is bedacht nieuwe stormen voortaan een naam te geven.

Op deze manier hoopt het KNMI het bewustzijn voor zich ontwikkelende stormen te vergroten. Mijn tip voor het KNMI: als er ook nog onweer en regen wordt verwacht, kies dan voor een schuilnaam… Vooralsnog lijkt mij het enige effect van de KNMI-actie een verhitte discussie op de sociale media over beoogde namen.

Orkaan Goldman

Maar goed, het betreft een samenwerking met onder andere het Britse weerinstituut, dus als eerste namen lijken mij Boris en Jeremy gepast. Dan weet je zeker dat er sprake is van code rood. Of erger.

Nu de klimaattoezichthouder zich stort op naamgeving van het weer, stel ik voor voortaan ook de stormen die woeden over de financiële markten te benoemen. De orkaan die in 2008 en 2009 over de financiële markten raasde, noemen we natuurlijk Goldman.

Die in Europa van enkele jaren later, mag van mij Plato of Aristotelis heten. Het Griekse element van de crisis mogen we natuurlijk niet vergeten. Het kan niet anders dan dat deze storm op de financiële markten als Mario door het leven moet.

Schijnbare controle

Deze storm? Ja, die is in volle gang en richt al flinke verwoestingen aan. Optisch lijkt de schade nog beperkt, maar Mario heeft al flink huisgehouden. We zitten op dit moment in het oog van Mario, dus de winststilte geeft de indruk van schijnbare controle over financiële markten. Maar de werkelijkheid is anders.

Mario is bezig onze pensioenfondsen volledig omver te blazen. Het ruime monetaire beleid heeft de rente tot niveaus gebracht waarmee nooit rekening was gehouden toen het pensioensysteem werd opgezet.

Zonder enig democratisch mandaat, en met (ongeformuleerde) doelstellingen die niet in overeenstemming zijn met waar de ECB werkelijk voor is, wordt geaccepteerd dat steeds meer obligaties een negatief rendement hebben.

Andere doelstelling

De ECB heeft als hoofdtaak te zorgen voor prijsstabiliteit en heeft dat zelf ingevuld door 2% als ideale omvang van de geldontwaarding na te streven. Op welke theorie is dat gebaseerd?

Is de gemiddelde EU-inflatie van circa 1% geen goed niveau? Nee, dat is het niet voor de ECB, want de werkelijke doelstelling van Mario Draghi is de staatsschuld in zuidelijk Europa betaalbaar te houden. Door te wijzen op het feit dat de ECB als (sub)doelstelling het ondersteunen van een economisch evenwichtige ontwikkeling binnen de eurozone heeft, komt de bank weg met deze verschroeide rentepolitiek.

De vraag is wat uiteindelijk meer schadelijk is voor onze economie: een lagere inflatie dan de genormeerde 2% of een volkomen ontwrichte financiële sector door de negatieve rente.

Niet het geval

Het mandaat van de ECB houdt (mede) in er voor te zorgen dat er sprake is van ondersteuning van de sociale markteconomie en sociale vooruitgang. Dat sociale element geldt kennelijk alleen voor met schuld beladen landen.

EU-landen die vooral inzetten op sparen en op een verantwoorde manier omgaan met schulden, krijgen een monetaire draai om de oren. U zou kunnen redeneren dat de perverse rentestructuur nu eenmaal de uitkomst van het marktproces is.

Dat is echter geenszins het geval. Draghi bepaalt met de basisrente, momenteel -0,4% en het vooruitzicht dat het nog (veel) lager gaat, de toon op de obligatiemarkt. Via de grote obligatieaankopen de afgelopen jaren heeft de ECB daarnaast de obligatiemarkt flink verkleind en obligaties kunstmatig schaars gemaakt.

Zuidwaardse richting

Ook het management-bij-speech-effect van de ECB draagt bij aan de sterke rentedaling. Door steeds maar weer aan te geven dat indien nodig flink wordt ingegrepen, tot zelfs de inzet van bazooka’s aan toe, wordt de markt wat de rente betreft steeds meer in zuidwaartse richting gedrukt.

De gedwongen winkelnering van pensioenfondsen en in mindere mate verzekeraars ten aanzien van EU overheidsobligaties maakt het karwei af, en leidt tot de huidige onmogelijke situatie. De negatieve rente is geen marktfenomeen, maar de uitkomst van een door de monetaire autoriteiten gevoerd repressief beleid.

Op basis van de doelstellingen van de ECB, een stabiele economische en sociale ontwikkeling, zou de bank juist een negatieve rente moeten tegengaan. Dat houdt in dat per direct de huidige obligaties die de bank bezit, verkocht moeten worden.

Verkeerde allocatie

Daar kan overigens een mooie koerswinst op worden behaald, maar dat terzijde. Daarnaast moet de ECB onmiddellijk de negatieve rente op de deposito’s beëindigen en daarvoor een minimumrente van 0% gaat hanteren.

Een negatieve rente betekent, naast de volledige ontwrichting van het pensioenstelsel, een groot risico op een verkeerde allocatie van schaarse middelen. Dat klinkt allemaal als theoretische economisch geneuzel, maar het houdt concreet in dat met de negatieve rente niet goed kan worden afgewogen wat de meest optimale investering is.

Juist dat rentemechanisme is de crux voor een efficiënt draaiende economie. Met de negatieve rente krijgen nutteloos investeringen ten onrechte een positief (maatschappelijk) rendement. Op de lange termijn kost dat veel welvaart.

Uitstel van ongelukken

Er zit ook nog een filosofisch aspect aan het streven van de ECB uit alle macht, desnoods met de meest onorthodoxe middelen, een crisis te voorkomen.

Een dergelijk beleid is gebaseerd op het idee dat de (wereld)economie maakbaar is en alle risico en tegenslag kan worden uitgesloten. Als dat werkelijk zou lukken, is de basis van vooruitgang verdwenen. Juist het feit dat risico bestaat, met de daaraan gerelateerde potentiële beloning, zorgt voor welvaartsgroei.

Het uitbannen van risico is onmogelijk en betekent alleen maar het uitstel van ongelukken, die later zich in verhevigde vorm alsnog zullen voordoen. De ECB draagt grote verantwoordelijkheid aan de wieg van een dergelijke grote crisis te staan.

Ik vrees dat de volgende orkaan over de financiële markten Christine zal heten.