Hoe onafhankelijk is de Fed?

Zijn de centrale banken zoals de Fed inderdaad onafhankelijk van de politiek of is dat niets anders dan een monetaire fata morgana?

Dat is een vraag waarover eindeloos lang gepraat kan worden, waarbij de twee kampen in hun eigen loopgraven blijven. In het niemandsland, tussen de twee loopgraven, zijn allerlei aanwijzingen te vinden voor beide stellingen.

In dit stuk ga ik niet die loopgraven in, maar wil ik een van die aanwijzingen uit het niemandsland delen. Omdat het een van die zeldzame, leuke, wetenschappelijke papers over het onderwerp betreft.

Eens per maand

In 1999 begon Kenneth Thomas, een onderzoeker aan de Universiteit van Pennsylvania, jaarlijks de agenda van de voorzitter van de Fed, Alan Greenspan, op te vragen. Hij beriep zich daarbij op de Freedom of Information Act.

Thomas turfde hoe vaak Greenspan van het kantoor van de Fed aan de Constitution Avenue naar het minder dan twee kilometer verder op gelegen Witte Huis aan de Pennsylvania Avenue toog. Tussen 1996 en 2000 was Greenspan eens per maand in het Witte Huis.

Daar is op zich niets vreemds aan, het is goed voor te stellen dat een onderhoud tussen de Fed en hooggeplaatste ambtenaren af en toe nodig is. Vanaf januari 2001 vertoefde Greenspan steeds vaker in het Witte Huis. Thomas rekende uit dat de frequentie opliep van één keer per maand naar 3,3 keer per week!

Steun van Greenspan

Alleen in de maanden juni en juli was Greenspan niet zo vaak in het Witte Huis. Dat had vast met zijn zomervakantie te maken. Thomas merkte in zijn paper op dat er ook veel afspraken in de agenda te vinden waren die omschreven waren als ontmoeting in het Witte Huis of lunch in het Witte Huis, zonder aanduiding met wie, dus het werkelijke aantal bezoeken is waarschijnlijk nog hoger.

Er zijn geen verslagen van waar Greenspan met Bush en anderen over sprak en de betrokkenen weigeren er ook maar iets over te zeggen. Toeval of niet, maar in januari 2001 trok George Bush in het Witte Huis. Greenspan is, net als Bush, een Republikein. De voorganger van Bush, Bill Clinton, was een Democraat.

Is dit toeval? Vanaf januari 2001 begon de Fed de rente te verlagen. Geheel toevallig maakte Greenspan zich in dat jaar sterk voor de voorgenomen belastingverlagingsplannen van president Bush. Die plannen waren controversieel en politici denken dat de steun van Greenspan de doorslag gaf dat het Congres die plannen goedkeurde.

Hetzelfde doen

Dit soort zaken zorgen er in ieder geval voor dat er het beeld ontstaat dat de Fed zich bij het maken van het monetaire beleid niet alleen door economische, maar ook politieke overwegingen laat leiden. Dat is ongewenst, want als de buitenwereld het idee krijgt dat een centrale bank naar politici luistert, dan gaat dat ten koste van de geloofwaardigheid en vertrouwen in die bank wat haar beleid minder effectief maakt en op termijn tot stijgende inflatie kan leiden.

Toen ik de paper van Thomas las, dacht ik "ik ga hetzelfde doen met de ECB." Ik diende een verzoek in om de agenda van president Trichet te ontvangen. De ECB is verplicht zulke documenten aan te leveren.

De bank wilde daar echter geen gehoor aan geven, omdat zijn afspraken in een electronische agenda stonden en dat geen document was volgens onze juridische dienst, aldus de brief die ik uit Frankfurt ontving.

Bovendien zou die agenda Trichets privé eigendom zijn en dus niet vallen onder de verplichting van de bank openheid van zaken te geven. Ik mocht wel in beroep gaan tegen dat besluit van de ECB. Bij de bank zelf. Heb het niet gedaan, ik had geen zin in een monetaire versie van Josef K.