QE is dood, lang leve QE

Tijdens zijn vorige vergadering van het bestuur van de Europese Centrale Bank, in mei dit jaar, maakte de op dat moment tweede man van de ECB een opmerking waarvan ik al eerder schreef dat die voor beleggers belangrijker was dan zeker 90% van wat Mario Draghi ooit heeft gezegd.

Vitor Constancio zei namelijk dat al die monetaire middelen die tot voor kort onconventioneel noemden - denk aan 0% rente, onbeperkte financiering voor banken en quantitative easing - voortaan tot de standaarduitrusting van het monetaire gereedschapskist van de ECB behoren.

De bank kan en zal die in de toekomst ook eerder inzetten mocht dat nodig zijn. Een van de zaken die ik toen veelzeggend vond, was het zwijgen van ECB-baas Mario Draghi. Dat is toch niet wat je verwacht als een belangrijk bestuurslid van de ECB verkondigt, dat het monetaire beleid in de eurozone radicaal nooit meer normaal wordt. Ik moest meteen aan het spreekwoord wie zwijgt, stemt toe denken.

QE blijft

Afgelopen donderdag kondigde de ECB aan dit jaar te willen stoppen met quantitative easing. Tijdens de persconferentie na afloop van de vergadering afgelopen donderdag zei Draghi echter dat dit niet betekent dat quantitative easing verdwijnt.

“Het blijft een instrument in de monetaire gereedschapskist. Het is een nieuw en standaard onderdeel van het monetair beleid," aldus de ECB-President. Voor beleggers is dit zeer belangrijk. Zij moeten namelijk hun verwachtingen ten aanzien van de ECB voor de komende jaren bijstellen, als ze hadden gedacht dat de bank, nu de economische situatie genormaliseerd is, ook haar beleid zal normaliseren.

Lees ook: ECB wijzigt koers niet, ook al lijkt het van wel (deel 1 van dit verhaal)

Geen echte haviken

Dat Draghi eind volgend jaar vertrekt als ECB-baas, is in dit opzicht niet relevant. Een groot deel van de zeer ruime meerderheid binnen het ECB-bestuur, dat een groot voorstander is van een ruim monetair beleid, blijft namelijk gewoon zitten. Als sommigen worden vervangen, dan is de kans groot dat ze vervolgens worden opgevolgd door centrale bankiers die er net zo over denken.

Haviken, centrale bankiers die van QE gruwen, bestaan in feite niet meer in de eurozone. Wat tegenwoordig doorgaat voor een monetaire havik, komt niet in de buurt van wat een echte monetaire havik ís.

QE gaat door onder een andere naam

Zelfs als de ECB eind dit jaar stop met quantitative easing, zal dat alleen formeel het geval zijn. De bank zegt het maandelijkse bedrag dat daarmee is gemoeid vanaf september te halveren, van 30 miljard euro naar 15 miljard euro. Wat echter níet stopt, zijn de zogeheten herinvesteringen. Het geld dat de ECB ontvangt als eigenaar van talloze staats- en bedrijfsobligaties - denk aan rentebetalingen en aflossingen - gebruikt de bank om nieuwe staats- en bedrijfsobligaties te kopen.

Dat gaat de bank nog lange tijd doen. Naar schatting gaat het gemiddeld om circa vijftien miljard euro elke maand. Dat betekent dat quantitative easing in feite gewoon doorgaat. In december sluit het quantitative easing-loket maar het herinvesteringenloket blijft open. En daar koopt de ECB diezelfde obligaties ter waarde van, gemiddeld, vijftien miljard euro elke maand! Ofwel: het enige wat verandert, is dat het opkopen van obligaties per 1 januari een andere label krijgt. We noemen het vanaf die dag niet meer quantitative easing maar herinvesteringen.

Nog even terugkomend op mijn opmerking dat er in feite geen haviken binnen het ECB-bestuur meer zijn: dat blijkt ook uit de opmerking van Draghi dat alle leden van het ECB-bestuur de herinvesteringsaankopen goedkeuren. Een echte havik zou ook die snel willen stoppen.