Wanneer alternatief beleggen link wordt

“Het product is niet beschikbaar, maar we hebben verschillende alternatieven voor u.” Een dergelijke mededeling geeft de online bestelservice van Albert Heijn als een product van de eerste voorkeur niet beschikbaar is.

Vaak voldoet dat alternatief toch niet helemaal aan de kenmerken van de eerste keus. Maar ja, wat moet je anders als het voorkeursproduct niet voorhanden is. Op de beleggingsmarkt is de situatie enigszins vergelijkbaar.

Aandelen en vooral obligaties zijn op een zodanig hoog niveau geprijsd dat veel traditionele beleggers ze als onaantrekkelijk waarderen. Obligaties met een looptijd van tien jaar met nog geen 0,5% rendement en inflatie die alleen al ruim 1% hoger ligt, vormen volgens alle maatstaven geen optimale beleggingskeus.

Aandelen zijn, mede vanwege deze ultralage rentes, hoog gewaardeerd en het is zeer de vraag of ze op langere termijn, zeker in relatie tot de risico’s, voor beleggers veel waarde toevoegen.

Gevaarlijk gevolg

Het is niet verwonderlijk dat onder deze omstandigheden steeds meer beleggers naar alternatieven zoeken. Dat is een begrijpelijke, maar ook een gevaarlijke ontwikkeling.

Gevaarlijk voor traditionele beleggers zelf, die de risico’s verbonden aan de alternatieven mogelijk niet geheel doorgronden. Zeker als het enige motief om in alternatieven te gaan beleggen, gelegen is in de wens tot het behalen van een hoger rendement.

Daar komt bij dat veel alternatieve beleggingsfondsen gebaseerd zijn op systemen die nauwelijks te doorgronden zijn. Het kenmerk van alternatieve beleggingen is dat een risico c.q. rendement wordt nagestreefd dat afwijkt van de oorspronkelijke onderliggende waarde.

Op zoek naar anomalieën

Hedgefunds kunnen in dat opzicht als alternatieve beleggingen worden beschouwd, hoewel de onderlinge verschillen tussen deze fondsen heel groot zijn. Twee typen van deze fondsen kunnen beleggers voor onaangename verrassingen stellen.

Ten eerste zijn dat fondsen die zich richten op kleine anomalieën in de markt. Vaak zijn deze zo klein, dat er zeer grote posities moeten worden ingenomen om tot een redelijk rendement te komen.

Het probleem is het moment dat een dergelijke grote positie één (of meerdere keren) fout uitpakt. Dat kan tot grote verliezen of zelfs de ondergang van het fonds leiden.

Staartrisico

Het bekendste voorbeeld is natuurlijk Long Term Capital Management (LTCM) van Nobelprijswinnaars Myron Scholes en Robert Merton, dat in 1998 failliet ging. Een tweede gevaarlijke manier van opereren zijn alternatieve fondsen die gebruik proberen te maken van de opbrengsten van staartrisico.

Dat is het risico dat zelden optreedt, maar als het zich voordoet enorme consequenties heeft. Dergelijke fondsen kunnen heel lang goed presteren met een zeer lage volatiliteit.

Zij kunnen dan gebruik maken van de AFM risicometer die, zolang het staartrisico zich niet materialiseert, een zeer lage volatiliteit en daarmee een zeer laag risico laat zien.

Vastgoed is niet alternatief

Op het moment dat het staartrisico zich plots manifesteert zijn de beleggingsrapen gaar. Overigens zijn er veel fondsen die als alternatief worden gezien, maar dat in feite niet of nauwelijks zijn.

De AFM definieert alternatieve beleggingen als beleggingsproducten die niet één op één gerelateerd zijn aan de koersontwikkelingen op de traditionele obligatie- en aandelenmarkten.

Daarom ziet de toezichthouder vastgoedbeleggingen ook als alternatief. Dat lijkt mij overdreven, omdat vastgoed als primair beleggingsobject kan worden gezien, waar de beleggingsresultaten samenhangen met de waardeontwikkeling van het onderliggende vastgoed en de huuropbrengsten.

Afwijkend risico

Volgens dezelfde lijnen wordt ook private equity als alternatieve belegging beschouwd (niet specifiek door AFM), terwijl het toch niet anders is dan beleggen in aandelen, zij het dat deze niet beursgenoteerd zijn. Alternatieve fondsen kunnen op zichzelf een uitstekende aanvulling zijn op een traditionele beleggingsportefeuille.

Maar pas wel op met fondsen die uitsluitend gericht zijn op het behalen van extra rendement, alleen omdat dit met de traditionele beleggingsinstrumenten zoals aandelen en obligaties niet (meer) kan. Uiteindelijk geldt dat het behalen van een veel hoger rendement boven dat van de oorspronkelijke onderliggende waarde alleen lukt als het fonds slimmer dan de markt opereert.

Het extra rendement gaat dan ten koste van andere marktspelers. Er zullen niet veel fondsen zijn die een dergelijke strategie langdurig kunnen waarmaken. Maar alternatieve fondsen hebben wel een prima rol als ze bedoeld zijn om met een consequent beleid gericht zijn op het realiseren van een afwijkend risico, en daarmee afwijkend rendement.

Grote ongelukken verhinderen

Dergelijke fondsen kunnen bijdragen aan grotere stabiliteit in de portefeuille. In alle gevallen is het belangrijk dat de belegger probeert goed te achterhalen wat de strategie van het fonds is en vooral onder welke omstandigheden het fout kan gaan.

Als de belegger daar om welke reden dan ook niet achter kan komen, is deze geheel overgeleverd aan de kennis, kunde en integriteit van de beheerder. Dat kennis en kunde grote financiële ongelukken niet kunnen verhinderen, zoals LTCM laat zien, moet voor beleggers altijd een belangrijke waarschuwing zijn.