De psychologie van marktrecords

Verschillende beursindices behaalden in maart nieuwe hoogtepunten. De Amerikaanse Dow Jones bereikte een recordhoogte, de Nikkei 225 brak voor het eerst sinds 2000 door de 19.000 punten, terwijl in het Verenigd Koninkrijk de FTSE100 het record van 1999 verbrak.

Maar wat is de betekenis van deze marktrecords? Is een markt die een nieuw record vestigt reden tot ongerustheid, zoals sommige commentatoren hebben gesuggereerd? Het korte antwoord is nee, integendeel, al spelen er wel enkele emotionele aspecten.

Een markt die nieuwe records behaalt, wordt door technische analisten doorgaans als een positief, bevestigend teken van een opgaande bullmarkt gezien. Dit duidt op zijn beurt op betere fundamentele economische factoren voor het bedrijfsleven en een toenemend vertrouwen onder beleggers.

Navelstaarderij

Sterker nog, een bullmarkt is per definitie een markt waar elke piek hoger is dan de laatste. Dit moet wel records op de korte, de middellange en uiteindelijk ook de lange termijn tot gevolg hebben. We weten dat aandelenmarkten over de langere termijn een geleidelijk opgaande trend vertonen – een afspiegeling van de groei in reëel rendement dat binnen het bedrijfsleven voor aandeelhouders wordt gecreëerd.

In het historische totaalrendement komt dit over het algemeen ook tot uitdrukking, al zijn de afgelopen vijftien jaar wat ongebruikelijk geweest. De ophef in de media rond de nieuwe records betreft vaak een hoop navelstaarderij. De reden daarvoor is domweg het feit dat de huidige generatie beleggers te maken heeft gehad met twee van de hevigste bearmarkten uit de geschiedenis – binnen nog geen tien jaar.

De onvermijdelijke vergelijkingen met 2008 of 2000 brengen pijnlijke herinneringen naar boven van de sterke dalingen in portefeuilles en aandelen die op deze hoogtepunten volgden. Onderstreept moet worden dat, statistisch gezien, het merendeel van de marktrecords geen markthoogtepunt is.

Psychologisch verwarrend

De afgelopen vijftien jaar heeft de Dow Jones ruim 150 nieuwe records gevestigd. Het probleem met achteruitkijken is dat het laatste record vaak een periode betreft die voorafging aan een correctie en consolidatie in de markt. Dit betekent dat records voor sommige beleggers psychologisch verwarrend kunnen zijn.

Ze kunnen namelijk pijnlijke emoties uit het beleggingsverleden oproepen. Er zijn hier twee vormen van beleggingsbias aan het werk:

1. Nutteloze verankering op marktniveau.
2. Cognitieve dissonantie.

Cognitieve dissonantie is het gevoel dat we hebben als we met twee tegenstrijdige ideeën of emoties worden geconfronteerd. Enerzijds kan het vergelijken met een voorgaand hoogtepunt en de daarbij behorende pijn een emotionele besluitvorming op gang brengen die schadelijk is voor de gezondheid van de portefeuille op langere termijn.

Anderzijds is er fundamenteel bewijs voor de volgende aspecten:

• Markten gaan in de loop van tijd omhoog.
• Er is geen sprake van dezelfde mate van speculatie en euforie in de markt
• De huidige positieve stemming duidt op betere omstandigheden voor consumenten.
• De ontwikkelde markten herstellen zich geleidelijk.
• En de sectoren technologie, zorg en consumptiegoederen blijven vooroplopen in een bullmarkt die wordt ondersteund door krachtige innovatie in het bedrijfsleven en lagere olieprijzen.

Altijd aanwezig

Onder druk van twee conflicterende ideeën kunnen we proberen het gevoel van dissonantie uit te schakelen door een overtuiging aan te passen en voorbij te gaan aan tegenstrijdige bewijzen of een onderbouwing van ons betwiste standpunt. In werkelijkheid is cognitieve dissonantie een vrijwel permanent aanwezige bias in beleggen.

Op elk moment valt er immers wel iets te zeggen waarom markten stijgen of dalen. De truc bij het omgaan met dissonantie is om het ongemak dat dit met zich meebrengt niet uit de weg te gaan door de hakken in het zand te zetten.

In plaats daarvan kunt u  het beter accepteren en het zelfs omarmen door te beleggen op basis van waarschijnlijkheidsoverwegingen, door rekening te houden met verschillende scenario’s, door te spreiden tussen beleggingscategorieën en –misschien wel het allerbelangrijkste – door gespreid in aandelenmarkten te stappen om de invloed van markttiming en nutteloze ankerpunten teniet te doen.

150 records

Beleggen gaat niet om gelijk of ongelijk hebben. Het gaat om een reeks probabilistische oordelen waardoor je het vaker bij het goede eind hebt dan bij het verkeerde. Onlangs heeft de Nasdaq bijna het record van 10 maart 2000 van 5.048 punten verbroken. Dit was het beroemde hoogtepunt van de TMT-zeepbel (technologie, media en telecommunicatie), toen er een beleggingsgekte heerste in internetaandelen.

Moeten beleggers zich vijftien jaar na dato zorgen maken? In de tussenliggende vijftien jaar heeft de Dow Jones ruim 150 nieuwe records gevestigd – en de S&P meer dan 110. Ook hebben we in de tussenliggende vijftien jaar gezien dat er enorm veel innovatie en waarde zijn gecreëerd binnen de Amerikaanse technologiesector.

De Nasdaq-index is totaal anders dan in 2000, met 40% minder beursgenoteerde aandelen. Al is het nog altijd een sterk technologisch georiënteerde index, de Nasdaq is minder gericht op technologie en telecommunicatie dan voorheen. De Nasdaq-index wordt nu aangevoerd door Apple.

Volwassen sector

Destijds was Apple een onbeduidende computerfabrikant, maar inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot een technologisch wereldmerk op allerlei markten en zelfs actief op het gebied van wearables, zoals horloges. In 2000 hadden nog maar weinig mensen gehoord van Google – opgericht in 1998 – dat nog een machtspositie op het gebied van zoeken moest opbouwen, terwijl Facebook nog niet eens was geïntroduceerd.

Deze drie ondernemingen zijn nu verantwoordelijk voor miljarden dollars aan Amerikaanse bedrijfswinsten. Intussen zijn Microsoft en Intel – twee zwaargewichten uit de index van 2000 – nog altijd actief en vormt Microsoft een bijzonder aantrekkelijk aandeel voor op dividend gerichte beleggers.

Technologie heeft zich ontwikkeld van een risicovolle groeisector waar sommige bedrijven in het geheel geen winst maakten, tot een veel volwassener sector, een sector die is gebaseerd op voortdurende innovatie, en waarbinnen beleggers ook waardebedrijven kunnen vinden.

Korter dan vroeger

Dus als de Nasdaq – onvermijdelijk – een nieuw record vestigt, is dat geen reden om ongerust te zijn. Dat gebeurt nu eenmaal op aandelenmarkten. Moegestreden beleggers zijn vanwege de lange schaduw van de twee recente bearmarkten misschien vergeten wat goede tijden zijn.

Aan de andere kant is een dergelijke scepsis in feite positief voor de duur van het huidige herstel. Bullmarkten worden immers aangewakkerd door scepsis, maar vallen stil door euforie. Wellicht is het nuttig de huidige, onder aanvoering van de VS gestaag opgaande markt in een historisch perspectief te plaatsen.

De stijgende markttendens begon in maart 2009 en duurt nu al zestig maanden. Toch is dit korter dan de gemiddelde naoorlogse Amerikaanse opgaande markt, waarvan er maar drie meer dan 150 maanden hebben geduurd.

Bron: Fidelity Worldwide Investment, Dow Jones.