Ideeën voor als de koersen dalen

Beleggen was nog nooit zo gemakkelijk. De afgelopen pakweg 35 jaren waren de omstandigheden, achteraf gezien, uitmuntend voor zowel de aandelen- als obligatiebelegger.

De basis voor het zeer gunstige beleggingsklimaat was de continue daling van de rente. In 1981 moest de overheid nog een achtjarige lening afsluiten tegen een (coupon)rente van 12,75%, met daarnaast nog een gratis call-optie voor beleggers met de mogelijkheid de lening met vijf jaar te verlengen.

De hypotheekrente torende dik boven de 13% uit. Vanaf begin jaren tachtig is, met enkele onderbrekingen, er sprake van een gigantische bullmarkt in obligaties, met een tienjaarsrente die dit jaar onder nul kwam.

Ondersteuning koersen

De rentebeweging was een enorme ondersteuning voor de aandelenkoersen. Niet alleen konden bedrijven zich steeds goedkoper financieren waardoor meer resteerde voor de winst, ook de waardering van aandelen ten opzichte van obligaties kreeg een sterk positieve impuls.

Het leidde er uiteindelijk toe dat bijvoorbeeld de S&P500 index van een stand van 120 punten eind 1981, is gestegen tot 2180 punten op dit moment. Dat is een gemiddelde koersstijging van 8,5% per jaar en inclusief dividend konden beleggers gemiddeld 11% aan rendement bijschrijven.

Dat soort percentages zien we de komende decennia niet meer terug. Als de rente de stijgende trend vasthoudt, heeft de belegger weinig in obligaties te zoeken.

Sparen is beter

En met alle politieke en economische onzekerheden, toegevoegd bij de veranderende renteomstandigheden, zullen hoge aandelenrendementen niet waarschijnlijk zijn. Het is in ieder geval duidelijk dat een simpele combinatie van aandelen en obligaties geen gegarandeerd succes is op toekomstig mooi rendement.

Integendeel, sommige adviseurs, zoals onlangs in de NRC, zijn ronduit negatief over de toekomstige ontwikkeling op de financiële markten en geven aan dat beleggers maar beter hun geld bij de bank kunnen aanhouden.

Het negatieve rendement, na inflatie en vermogensrendementheffing, is nog altijd beter dan een financiële scheur in de portefeuille van 15% of meer. Ik ben het eens dat de gematigde verwachtingen tot voorzichtigheid nopen.

Negatief effect

Maar het advies aan beleggers om te kiezen voor de spaarrekening gaat wel erg ver. Er zijn zoveel financiële instrumenten voorhanden om in te spelen op gematigd positieve of zelfs negatieve visies op de marktontwikkelingen.

Ik geef enkele voorbeelden, te beginnen met het inspelen op een stijgende rente. Oplopende rentetarieven betekenen een daling van obligatiekoersen. Hoe langer de looptijd van de lening hoe groter dat negatieve effect.

Maar er zijn ook obligaties die juist (kunnen) profiteren van een stijgende rente, zelfs als ze eeuwigdurend zijn. Ik doel met name op de vele achtergestelde leningen waarbij de coupon varabel is en afhankelijk van de lange (tienjaars) rente.

Bijna 1%

Zo zijn er achtergestelde leningen van Aegon en ING beschikbaar (respectievelijk ISIN NL0000116150 en NL0000116127) waarbij elk kwartaal de coupon wordt gelijkgesteld aan de tienjaars rente plus een opslag van 0,1%.

De koersen van beide obligaties liggen rond de 62%. Momenteel is de couponrente van de Aegon obligatie gelijk aan 0,26%, wat bij een koers van 62% een couponrendement van 0,42% betekent.

Maar bij de huidige actuele tienjaars rente van 0,5% zou de coupon in januari op 0,6% worden vastgesteld en het effectieve rendement gelijk worden aan bijna 1%.

Zo aantrekkelijk

Stel de rente stijgt de komende jaren door naar bijvoorbeeld 3%. Het couponrendement zal dan oplopen naar 4,8%. Er is een goede kans dat beleggers dat zo aantrekkelijk vinden, dat de koers van deze achtergestelde obligatie zelfs wat verder oploopt.

Natuurlijk is het wel belangrijk te weten dat achtergestelde obligaties een (veel) hoger risico hebben dan reguliere obligaties. Een heel andere manier in te spelen op een rentestijging is de koop van een ETF die een shortpositie inneemt op obligaties.

Neem bijvoorbeeld de Lyxor Daily Double Short BUND ETF, waarin de het fonds op dagelijkse basis twee keer de koersdaling van de tienjaars Duitse obligaties als positief resultaat bijschrijft.

Hard terugzakken

Een flinke rentestijging en daarmee een koersdaling van de tienjaars Bunds, kan tot een mooi rendement op deze ETF leiden. Vanaf het dieptepunt van de rente eind september, is de koers van deze ETF met bijna 7% gestegen.

Natuurlijk, zoals met elke belegging, zitten er risico's aan deze positie. Als de rente toch weer zou dalen, zal deze ETF even hard weer terugzaken in koers. Maar dat risico geldt voor elke risicodragende belegging.

Een achteraf faliekant foute visie betekent in het algemeen flinke financiële pijn. Ook als u meent dat aandelenkoersen de komende jaren niet (veel) verder zullen stijgen, of zelfs zullen dalen, zijn er alternatieven voor een passieve positie aan de zijlijn.

Stagnatie op de beurs

Denkt u dat we een periode van stagnatie op de beurs zullen beleven en wilt u bij een eventuele forse koersdaling minder verliezen dan het beursgemiddelde? Dan is bijvoorbeeld het Discount Certificaat (ISIN: DE000SE3DCF6) van Société Générale een mogelijkheid.

Het certificaat lost af op de stand van de Eurostoxx50 index in juni 2018, met een maximum van 29 euro (2900 punten, ratio 1 op 100). De actuele stand van de index is 3030 punten en het certificaat is te koop voor 25,70 euro.

Zelf als de Eurostoxx50 in een kleine twee jaar daalt tot 2900 punten is de aflossing op 29 euro, waarmee het rendement uitkomt op 12,8%, ofwel 7,9% op jaarbasis.

Guur beursklimaat

Als de index terugvalt tot 2570 punten (koersval van 15,2%) is er geen verlies, omdat de aflossing op 25,70 euro dan gelijk is aan de aankoopkoers. Als het beursklimaat nog guurder wordt en de beurs uiteindelijk met bijvoorbeeld 30% daalt tot 2121 punten is de aflossing op 21,21 euro.

Het verlies is dan 17,5%. Niet prettig, maar toch minder dan het beursgemiddelde. Tot slot, als u echter "zeker" bent van een koersdaling van aandelen, zijn er mogelijkheden met het Reverse Capped Bonus Certificaten.

Een dergelijk certificaat van Vontobel met ISIN-code DE000VN2VFV4 lost eind december 2017 af op een koers van 25 euro, zolang gedurende de gehele looptijd de Eurostoxx50 index niet op of boven de 3800 punten uitkomt.

Foute visie

Dat is ruim 25% boven de actuele stand. De actuele koers van het certificaat is 22,97 euro. Onder alle negatieve scenario's met de benchmark aandelenindex, maar zelfs bij een behoorlijke koersstijging, is een mooi rendement van 8,8% (8,1% jaarbasis) mogelijk.

Maar ook bij deze belegging geldt dat een foute visie hard wordt afgestraft. Als de index wel op of boven de 3800 punten uitkomt, is de aflossing gelijk aan 4600 minus de indexstand eind 2017. Dus als de index op 3800 punten eindigt, is de aflossing op 8 euro (4600 - 3800 gedeeld door ratio van 100).

Dat is een verlies van 65% ten opzichte van de actuele koers. In dit geval geldt duidelijk dat het maar beter is dat de visie van dalende of gelijkblijvende markten correct is...

Beleggen gaat altijd met risico gepaard. Maar ook bij verwachte zijwaarts bewegende of dalende aandelen en/of obligatiekoersen heeft de belegger de keus uit vele beleggingsinstrumenten daar op in te spelen.