ESG is bijna van iedereen

Hoezo is duurzaam beleggen mainstream geworden? “Als een vermogensbeheerder de principes van verantwoord beleggen heeft ondertekend, wil dat niet zeggen dat het geld vervolgens duurzaam wordt belegd.”

Wat lang is beschouwd als niche voor vermogende beleggers en instituten die weg wilden blijven van controversiële sectoren zoals gokken, alcohol, tabak en wapens, lijkt een plekje te hebben veroverd in het beleggingsbeleid van een toenemend aantal institutionele beleggers.

Zij houden rekening met ESG-criteria (Environmental, Social, & Governance) bij de selectie van beleggingen, en in de structuur van hun toekomstige mandaten. Europa gaat met twee keer zoveel belegd vermogen op basis van ESG-criteria als de Verenigde Staten aan kop in de wereld. Binnen Europa zijn Nederland en Scandinavië en in mindere mate ook Frankrijk dankzij scherpe regels koploper duurzaam beleggen.

De langetermijnfocus van pensioenfondsen laat zich goed verenigen met beleggen met een schoon geweten en ook het beleggingsbeleid van onze verzekeraars is groener in vergelijking met het buitenland, ondanks gemopper van de Vereniging van Beleggers voor Duurzaam Ondernemen (VBDO) dat de sector te weinig vorderingen maakt.

ESG wordt serieus genomen

“Institutionele beleggers zijn al jaren bezig met het thema,” zegt Rob Bauer, hoogleraar institutionele beleggingen aan de Universiteit Maastricht, en bekend van zijn publicaties over duurzaam beleggen. “Duurzaamheid is definitief doorgebroken. Vroeger ging het vaak alleen over bedrijven uitsluiten; tegenwoordig zoeken financiele partijen naar oplossingen om duurzaamheid in het beleggingsbeleid te integreren. Kijk bijvoorbeeld ook naar DNB, die zich bemoeit met het duurzaamheidsbeleid van de pensioenfondsen.”

Als belangrijke marktspelers en toezichthouders het signaal afgegeven dat zij ESG serieus nemen dan resoneert dat door in alle lagen van de financiële sector, laten de cijfers zien. Het wereldwijd belegde vermogen met een duurzaam mandaat bereikte in 2014 21,4 miljard dollar, een stijging van 61% ten opzichte van 2012. Ruim vijftienhonderd financiële partijen, onder wie veel vermogensbeheerders, hebben de principes van verantwoord beleggen (PRI) ondertekend.

Samen zijn zij goed voor de helft van het wereldwijde vermogen onder beheer. Volgens CFA Institute neemt 73% van de beleggingsprofessionals ESG mee in hun beslissingen. Onderzoek van het Global Reporting Initiative laat zien dat 60% van de financiële instituten de extra tijd en geld die zij steken in duurzaamheid gerechtvaardigd vindt, tegen 46% een jaar eerder. Het zijn fraaie, maar tegelijkertijd ook weinigzeggende cijfers, zegt adviseur Tall Ullmann van het in Amsterdam gevestigde Sustainalytics, leverancier van ESGdata en onderzoek aan onder andere BNY Mellon, Staal bankiers en Morningstar.

Levert het wat op?

“Als een vermogensbeheerder de principes van verantwoord beleggen heeft ondertekend, wil dat niet zeggen dat al het geld vervolgens duurzaam wordt belegd. De handtekening legt wel de lat steeds hoger om het te gaan doen, en ook om erover te rapporteren. De duurzame beleggingsindustrie heeft sterke groei doorgemaakt, bijvoorbeeld gekeken naar de stijging in beleggingsproducten. Vijf jaar geleden was het een nichemarkt, nu beginnen institutionele partijen ESG steeds meer als kerntaak te zien.”

De duurzaamheidshausse wordt mede gedreven door een groeiende stapel studies naar de relatie tussen goed gedrag bij bedrijven en de wijze waarop financiële markten dat belonen. Die rekenen af met de gedachte dat ondernemen met een schoon geweten nadelig is voor de financiële prestaties, hoewel niet onomstotelijk is aangetoond dat het geld oplevert.

Een overzichtsstudie van de Universiteit van Oxford laat zien dat 90% van de studies concludeert dat ESG een positieve invloed heeft op kapitaalkosten, 88% neemt een verbetering waar van de operationele prestaties en 80% oordeelt gunstig over de prestaties van het aandeel.

Lastig meten

“Sommige studies suggereren een positief effect en andere negatieve impact; vele zien geen effect op risicogewogen rendementen. Ieder onderzoek gebruikt een ander model, en variabelen. Welke periode onderzoek je en welke regio?” nuanceert Ullmann. “De relatie is niet ondubbelzinnig,” erkent Bauer die zelf een overzichtsstudie naar ESG op zijn naam heeft staan.

“Er bestaat veel onzekerheid over hoe de ratinginstituten ESG meten. Governance is goed meetbaar en redelijk verwerkt in de koersen. Maar hoe meet je werknemerstevredenheid? De paradox is nooit ver weg bij verantwoord beleggen, wil de hoogleraar maar zeggen. Wij doen het steeds meer, wij vinden ook dat het moet maar geven elk onze eigen invulling eraan.

Soms is binnen een financieel instituut de gespletenheid zichtbaar. Het pensioenfonds van ABN Amro heeft het naar eigen zeggen veel te druk gehad met de dekkingsgraad om stappen te zetten in de integratie van ESG in het beleggingsbeleid. Het breidt langzaam het uitsluitingsbeleid en actief aandeelhouderschap uit - de eerste stappen in duurzaam beleggen.

Geen experts nodig

De bank ABN Amro is daarentegen de eerste in de wereld die ESG-criteria loslaat op vastgoedbeleggers, en ook groene obligaties uitgeeft. ABN Amro maakt, zoals veel partijen, gebruik van ESGdata van Sustainalytics. Deze auditbedrijven maken grote vorderingen om de schade die ondernemingen aanrichten aan mens, maatschappij en milieu transparant te maken, zei hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering Herman Wijfels tijdens een bijeenkomst over impact investing eind mei.

“Het klimaatakkoord van Parijs en de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN zorgen ervoor dat bedrijven langzaam afstappen van het aandeelhoudersdenken, en meer gaan nadenken over shared value. Het besturingssysteem van de beleggingsindustrie moet opnieuw geschreven worden.”

Ullmann ziet het als belangrijke ontwikkeling dat ESG meer een zaak van de investeringsteams zelf aan het worden is, in plaats van dat een separaat aangestelde duurzaamheidsmanager deze teams van advies voorziet. “Portefeuillemanagers kijken vaker zelf hoe zij duurzaamheid willen integreren in het beleggingsbeleid. Daarnaast zie je dat de hele keten tussen assetowners en -managers steeds vaker duurzaamheid meeneemt in haar proposities.”

Groene sterren

Toch hebben veel fondshuizen de groene rol nog altijd toebedeeld aan de duurzaamheidsexpert die fondsmanagers al dan niet vrijblijvend op ESG aanspreekt, zegt San Lie van Morningstar “Nederland heeft donkergroene fondsenaanbieders als Triodos en ASN, terwijl partijen als Robeco en NN IP het normaal vinden om ESG-factoren mee te wegen bij de waardering. Sommige Scandinavische fondshuizen nemen expliciet duurzaamheid mee, en in Frankrijk timmeren Amundi en BNP Paribas aan de weg. In de VS biedt een aantal nichepartijen zeer duurzame fondsen aan, maar heel beperkt. In de rest van de wereld is duurzaam beleggen toch een beetje een niche.“

De duurzaamheidsrating voor beleggingsfondsen die Morningstar heeft gelanceerd, informeert beleggers op portefeuilleniveau over duurzaamheid. Van de circa 200.000 beleggingsfondsen die de fondsenvergelijker volgt, zijn er circa 34.000 langs de ESG-meetlat gelegd, ook als beheerders geen duurzame of maatschappelijke doelen nastreven.

“Steeds meer fondshuizen vroegen ons of wij hun fondsen van groene sterren konden voorzien en ook banken wilden dat wij hen hielpen met het verduurzamen van hun productaanbod. Het geven van een duurzaamheidsrating past in ons streven naar meer transparantie in de beleggingsindustrie. Het universum van duurzame beleggers wordt vergroot,” licht Lie toe.

Kijk verder dan de rating

Het oordeel van Morningstar levert verrassende inzichten op: fondsmanagers die duurzaamheid niet nastreven scoren soms opvallend goed, terwijl beheerders die pretenderen duurzaam te zijn er soms bekaaid afkomen. “Het kan toeval zijn als een beleggingsfonds zonder duurzaamheidsdoelstelling hoog scoort."

"Beleggers doen er goed aan om verder in het fonds te duiken dan alleen op de rating af te gaan. Een ander punt van kritiek van fondshuizen is dat we niet naar hun engagementactiviteiten kijken. Het is lastig om de impact van actief aandeelhouderschap te meten, maar we denken er wel over na,” zegt Lie.

Daarmee is ESG dus een zaak van een voor allen, maar allen niet voor een, vrij naar het motto van de drie musketiers. ESG integraal onderdeel maken van het beleggingsbeleid, is makkelijker gezegd dan gedaan, zegt Ullmann. “Een assetmanager moet niet alleen snappen wat de asset-owner wil op het gebied van ESG; hij moet de processen hebben om het te sturen en over de mogelijkheden beschikken om erover te rapporteren.”

Lees verder in het Dossier Duurzaam

• Stranded assets worden belangrijk
• De opmars van de groene obligatie
• Impactinvesting is niet altijd even liquide