De liquiditeitsillusie van de markt

Zorgen in de financiële markten cirkelen rond het gebrek aan liquiditeit en het effect dat dit kan hebben op de toekomstige marktprijzen. In 2008-2009 beleefden de markten ook een liquiditeits-implosie. Beleggers die met geleend geld op de markt actief waren moesten snel hun schulden afbouwen. Die schokgolf bedreigde zelfs de meest veilige en liquide havens. Bill Gross, het gezicht van Janus Capital, bezint zich in zijn Investment Outlook op de bedreigingen voor de liquiditeit in de markt.

De zwakte die zich tijdens de laatste financiële crisis openbaarde gingen de Fed en andere centrale banken te lijf met extra liquiditeitsinjecties. Als opkomende partijen fungeerden zij redder in nood. De vraag rijst of centrale banken in de toekomst nog op zo’n manier de assetprijzen kunnen stabiliseren. Regulering wordt aangescherpt. Toezichthouders kijken welke partijen strategisch van belang zijn, oftewel een bedreiging kunnen vormen voor de marktstabiliteit. Daaronder vallen diverse banken, verzekeraars en vermogensbeheerders zoals Pimco.

Beleggingsfondsen, hedgefondsen en ETF’s vormen een wezenlijk deel van het schaduwbankensysteem, waarvoor geen eisen voor reserves gelden, of minimale cash hoeveelheden. Zij bepalen grotendeels de markt, stelt Gross. Een stormloop onder beleggers voor liquiditeit treft dan een markt die aan zichzelf moet zien te verkopen, terwijl de Fed beperkt is in zijn mogelijkheden om steun te verlenen.

Risico verschuift

De Dodd Frank-wetgeving heeft banken minder risicovol gemaakt, maar het risico is verschoven naar elders in het systeem. De turnover in investment grade obligaties is sinds 2005 gedaald met 35% en in high yield met 55%. Deze markten zijn minder gereguleerd en minder liquide dan traditionele banken. Niet ’too big too fail’ maar wel te belangrijk om te negeren,vindt Bill Gross.

Het risico, ook wel de liquiditeitsillusie genoemd, is dat alle beleggers niet tegelijkertijd door een smalle uitgang kunnen. Schaduwbanken vereisen tegenpartijen, die op hun beurt steeds meer marge eisen als de prijzen dalen. 

Private equity-partijen en hedgefondsen hebben nog ingebouwde noodvoorzieningen om een plotselinge exit te verhinderen. Beleggingsfondsen en ETF’s hebben dat niet. Dat een ETF de uitstroom kan dekken met onderliggende obligaties of aandelen, verhoogt alleen de mogelijke nachtmerrie van gedesillusioneerde en onwetende beleggers, die massaal de handdoek in de ring gooien als ze duizenden individuele stukken aangeboden krijgen. Het is de prijs die het verschil maakt en prijzen gaan gewoonlijk omlaag, niet omhoog, bij een liquiditeitsprobleem. 

Bankrun bij schaduwbanken

Beleggers zijn gewend geraakt aan stijgende prijzen, maar nog niet op de proef gesteld tijdens een langdurige periode van prijsdalingen. De beleidsmakers zijn aan handen en voeten gebonden. In zo’n situatie wordt liquiditeit echt op de proef gesteld, meent Gross.

Wat kan volgens Bill Gross een ’bankrun’ bij de schaduwbanken veroorzaken?

• Een fout van een centrale bank die leidt tot lagere obligatieprijzen en een sterkere dollar
• Griekenland en het herstructureren van de schulden, wat leidt tot extra zorgen over de periferie van Europa
• In China is de kredietverlening harder gegroeid dan in elke andere grote economie ooit, een duidelijk waarschuwingsteken
• Crisis in de opkomende markten
• Geopolitieke risico’s - teveel of te gevoelig om op te noemen
• Een kleine verandering in een met schulden gebaseerd financieel systeem kan grote gevolgen hebben voor de status quo

Hoe kan men zich ertegen indekken? 
Gross raadt aan om een gepaste hoeveelheid cash aan te houden, zodat paniekverkopen onnodig zijn.