TER leringhe ende vermaeck

Indexbeleggen wordt steeds populairder. Dat is wat mij betreft goed te begrijpen. De ETF biedt de belegger veel toegevoegde waarde. Tegen (relatief) lage kosten kan op een eenvoudige manier breed gespreid worden belegd. Dat alles in de wetenschap dat het rendement vaak beter uitpakt dan dat van actieve fondsen.

Ik kan het niet nalaten even een kijkje te nemen naar de resultaten van de Index Battle. IEXProfs hoofdredacteur Peter van Kleef levert met "zijn" actieve IEX Fonds 40 een verbeten strijd met "mijn" passieve IEX Index 20+. Na een nederlaag in het eerste jaar (2012) trok in 2013 het passieve beleggen aan het langste eind (outperformance +0,7%).

Tot nu toe verloopt 2014 ook gunstig. De Fonds 40 behaalt een mooi tussentijds resultaat van 6,55%, maar De Index 20+ staat op een nog betere +7,95%. Een andere indicatie dat actieve beheerders een geduchte tegenstander in hun passieve benchmark hebben, valt af te leiden uit de S&P Indices Versus Active Funds (SPIVA) Scoreboard. De Amerikaanse indexbouwer houdt voor een groot aantal van zijn indices een vergelijking bij van de resultaten met die van de actieve managers.

Over de afgelopen vijf jaar blijkt dat circa 75% van de actieve fondsen met de S&P500 als benchmark worden verslagen door de index. Vaak wordt aangegeven dat actieve underperformance met name geldt voor de grote liquide indices, die moeilijk door actief beleid zijn te verslaan. Maar voor de S&P SmallCap 600 gelden soortgelijke underperformance percentages.

Ik teken daarbij aan dat voor de value en growth varianten van de Smallcap index, de underperformance percentages met gemiddeld circa 65% iets gunstiger zijn. De charme van de IEX Battle ten opzichte van de S&P benchmark methode is dat in onze strijd het om een echte fondsvergelijking gaat. Dat betekent dat in beide gevallen alle kosten worden meegenomen.

Werkelijke kosten
De index geeft de theoretische prestatie van de participerende onderliggende fondsen, maar houdt geen rekening met beheer- en transactiekosten die in de praktijk gemaakt moeten worden. Daarmee kom ik op een actueel ETF onderwerp. Naast de strijd tussen actief en passief, is er een grote concurrentieslag binnen de ETF sector gaande. IEXProfs berichtte daar de afgelopen weken over.

Onlangs verlaagde de grootste ETF aanbieder, Blackrock, de tarieven van zes van zijn iShares fondsen. Dat lijkt spectaculair, maar mijn onderzoeken naar de "werkelijke kosten" van de ETF wijzen op het feit dat de officiële kosten (TER) doorgaans niet de grootste factor vormen. In mijn vergelijking naar de prestaties van de MSCI World ETF's uit januari 2013 bijvoorbeeld, bleek dat de iShares met een TER van 0,50% uiteindelijk met 1,33% achterbleef bij de bruto return index.

De HSBC ETF, met een lagere TER van 0,35%, deed het met 1,42% achterstand nog slechter. Aan de andere kant scoorden de Amundi en db-X ETF, met een TER van 0,45% aanzienlijk beter, door "slechts" 0,8% en 0,9% bij de bruto-index achter te blijven. De prestatie van de ETF hangt dus meer samen met de efficiëntie waarmee het product in elkaar is gezet, dan met de officiële in rekening gebrachte kosten.

Marketingactie
In dat opzicht zie ik de TER verlagingen meer als een marketingactie, dan dat de belegger substantiële voordelen gaat behalen. Wat natuurlijk niet wegneemt dat elke verlaging welkom is. Naar aanleiding van de kosten concurrentieslag heb ik voor 2013 opnieuw de "werkelijke kosten" van de verschillende MSCI World ETF's bepaald.

Die werkelijke kosten zijn berekend door het ETF rendement te vergelijken met het rendement van de bruto index. Het rendement van de bruto index bedroeg over 2013 27,4%. Onderstaande tabel toont de resultaten over 2013 (WK13) en die van het vorige onderzoek (WK11/12).

Uit mijn nieuwe vergelijking blijkt dat in 2013, voordat de prijzenslag losbarstte, de gemiddelde MSCI World ETF al met een kleine 0,3% goedkoper was geworden. Dat is niet door een lagere TER tot stand gekomen. De TER is in 2013 bij alle MSCI World ETF's gelijk gebleven ten opzichte van de voorgaande jaren. De winst is derhalve bereikt door een grotere efficiëntie.

Vooral iShares, HSBC en Lyxor boekten in dit opzicht een mooi resultaat. De db-X ETF daarentegen, zag de achterstand op de index in 2013 juist oplopen. Mijn conclusie: Prima die TER-prijzenslag in ETF-land. Maar hopelijk zal dat de aanbieders er niet van weerhouden vooral te investeren in verdere efficiëntie van hun indexfondsen. Daar lijkt het afgelopen jaar in ieder geval de meeste winst te zijn bereikt.