ETF van Tak: De Gouden ETF (1)

Aanleiding

Er is altijd wel een aanleiding om over goud te schrijven. Zo meldt IEXProfs dat hedgefonds John Paulson zijn positie in de grootste goud-ETF halveert. Daarentegen ziet zakenbank JPMorgan een (korte termijn) goudbelegging (weer) helemaal zitten. Er is genoeg reden om de goud-ETF's eens te analyseren. 

Daar komt bij dat RBS per 2 september stopt met zijn Fysiek Goud Tracker. De kosten zijn hoger dan de ontvangen beheersvergoeding, aldus de Britse bank. Op 27 augustus heeft de belegger in deze goud-ETF de laatste mogelijkheid om deze via de beurs te verkopen. Daarna vindt afwikkeling plaats en krijgt de houder de waarde van de ETF in contanten uitgekeerd. Ik moet dus op zoek naar een goede vervanger voor mijn Index20+. 

Het aanbod

Het aanbod van ETF's waarbij de prestatie direct of indirect gekoppeld is aan de waardeontwikkeling van goud is groot. Het aardige is dat ze allemaal verschillende kenmerken hebben. Zo zijn er producten met fysiek goud als onderliggende waarde. Voor de beleggers die de "papieren" ETF's niet vertrouwen, kan dit een alternatief zijn. Binnen deze fysieke ETF's is er keuze tussen verschillende opslagplaatsen en bewaarders van het goud. Het goud van deze ETF's ligt in Londen, New York, Toronto, Singapore en/of Zürich. 

Er zijn ook ETF's die de futuresprijs van goud volgen. Deze ETF's hebben geen goud als fysiek onderpand. Bovendien kan de termijnprijs verschillen van de spotprijs van goud. Een bijzonder product is de ETF die de goudprijs volgt, maar alleen als deze zich in een stijgende trend bevindt. Alle besproken ETF's zijn genoteerd in dollars.

Conclusie

Als u een ETF zoekt met fysiek goud als onderliggende waarde zijn de onderlinge verschillen (in kosten) niet zo groot. Uw keuze kunt u laten afhangen van de plaats waar u vindt dat het goud het best bewaard kan worden. Ik kies voor mijn Index20+ de ZKB Gold ETF, maar dan de versie die in euro’s is genoteerd. Het aardige van deze fysieke ETF is dat dagelijks het onderliggende goud opvraagbaar is. Dat klinkt vertrouwd! Bovendien is deze ETF in termen van werkelijke kosten de goedkoopste. 

De iShares Gold Trust is overigens wat de kosten betreft een goede tweede. De toegevoegde waarde van trackers gekoppeld aan de futureprijs is mijns inziens beperkt. Omdat de futureprijs van goud vaak hoger ligt dan de spotprijs (niet altijd, zie column Pantelis), is het langetermijnresultaat vaak slechter dan een ETF gekoppeld aan de spotprijs. 

Voor de belegger die actief beheer op basis van trendanalyse wenst, is de Trendpilot ETN (let wel, een note met debiteurenrisico en geen ETF!) van RBS interessant. Sinds de introductie heeft deze note veel beter gepresteerd (positief rendement) dan de over dezelfde periode gedaalde goudprijs! 

ZKB Gold ETF USD
Deze ETF op de goudprijs is het enige Europese fonds. ZKB Gold heeft een omvang van 1,8 mld dollar en is gelanceerd op 15 januari 2009. Het fonds heeft een fysieke structuur. De onderliggende waarde aan goud ligt in Zwitserland opgeslagen, en wordt bewaard door de Zürcher Kantonalbank (ZKB). Het bijzondere aan deze ETF is dat de belegger dagelijks de mogelijkheid heeft zijn ETF-bezit om te wisselen in goudstaven. 

De bank rekent jaarlijks 0,4% aan kosten (TER). De werkelijke kosten lijken zelfs lager uit te pakken. Sinds de introductie in 2009 heeft het fonds een rendement behaald van 11,01% op jaarbasis. De goudprijs is over dezelfde periode met 11,25% gestegen. Het verschil van 0,24% ligt duidelijk onder de TER van het fonds. 

ZKB heeft overigens verschillende ETF's beschikbaar in de basisvaluta euro, dollar, Britse pond en uiteraard Zwitserse frank. Het betreft hier echter alleen de valuta waarin de waarde wordt uitgedrukt. Naast deze ETF's heeft ZKB ook nog varianten beschikbaar in de genoemde valuta waarin het koersrisico ten opzichte van de dollar daadwerkelijk is afgedekt.

SPDR Gold Shares
Het fonds is één van de oudste goudtrackers en is opgericht in november 2004. Met een actuele waarde van 40,3 mld dollar is het de grootste ETF met goud als onderliggend waarde. De ETF volgt de spotprijs van goud. De belegger in deze ETF heeft een aandeel in de trust, beheerd door BNY Mellon. Het enige bezit van de trust is goud (en soms enig cash). Het goud is opgeslagen in Londen in de kluizen van HSBC. 

De TER van het fonds is circa 0,40%. Maar wat zijn de werkelijke kosten? Sinds de oprichting van het fonds is het rendement op jaarbasis 12,89%. De goudprijs is over dezelfde periode met 13,43% gestegen. De werkelijke kosten liggen derhalve op 0,54%. Het lijkt er wel op dat de kosten de laatste jaren lager worden. Over een periode van vijf jaar zijn de werkelijke kosten 0,43%, terwijl de kosten over de laatste 12 maanden uitkomen op 0,32%. 

iShares Gold Trust
Ook deze goud-ETF heeft een respectabele leeftijd met de oprichting in januari 2005. De totale fondsomvang  is 7,8 mld dollar. Het fonds volgt de spot goudprijs. Het goud wordt bewaard door JPMorgan. Het trustkantoor is dezelfde als die voor de goud SPDR: BNY Mellon. Voor nog meer zekerheid wordt het goud bewaard op drie verschillende locaties: Londen, New York en Toronto. 

De TER van dit fonds is gelijk aan 0,25%. Sinds de oprichting van het fonds is een jaarlijks rendement behaald van 12,56%. De goudprijs is over diezelfde periode met 12,94% gestegen, wat de totale werkelijk kosten op 0,38% doet uitkomen. Ook nu zien we weer een efficiencyverbetering in de laatste jaren. Over de laatste vijf jaar zijn de werkelijke kosten gelijk aan 0,33%, terwijl deze over de laatste 12 maanden op 0,20% zijn uitgekomen.     

ETFS Physical Swiss Gold Shares
ETF Securities heeft voor deze goud-ETF sinds september 2009 een notering. Ook deze tracker volgt de spot goudprijs. De omvang van het fonds is 1,3 mld dollar. Net als de iShares variant is de trust BNY Mellon en de bewaarder JPMorgan. Er is echter een groot verschil: het goud is opgeslagen in Zürich (Zwitserland). 

ETFS rekent een officieel kostenpercentage van 0,39%. De werkelijke kosten zijn sinds de oprichting iets hoger geweest. Sinds 2009 is de goudprijs met 7,89% gestegen op jaarbasis. De ETF blijft steken op 7,45%, waarmee de werkelijke kosten uitkomen op 0,44%. Ook hier zien we de trend dat de kosten recentelijk afnemen. Over het laatste jaar blijken de werkelijke kosten gelijk aan 0,31%.

ETFS Physical Asian Gold Shares
Dit is dezelfde ETF als de Swiss Gold Shares van ETFS. Het enige, maar voor veel goudbeleggers niet onbelangrijke, verschil is de locatie waar het goud wordt bewaard. Dat is voor deze ETF Singapore. Kennelijk vinden beleggers dat een minder aantrekkelijke locatie, want de fondsomvang is slechts 66 mln dollar. Dat kan natuurlijk ook deels liggen aan het feit dat het fonds pas sinds 14 januari 2011 bestaat. De TER is hetzelfde als die van de grotere Swiss Gold variant. Ook de werkelijke kosten blijken niet te verschillen en bedragen 0,38% sinds de oprichting in 2011 en 0,31% over de afgelopen 12 maanden.

RBS Gold Trendpilot ETN
Dit indexproduct is geheel anders dan de eerder besproken ETF's. Ten eerste betreft het in dit geval een gestructureerd product (note), waarbij de belegger een vordering heeft op de uitgevende instelling (RBS). Er is derhalve geen sprake van goud als onderpand. Deze note volgt bovendien niet de goudprijs, maar de RBS Gold Trendpilot index. Deze index neemt positie in op de goudprijs op basis van trendanalyse. Als er een positieve trend is in de goudprijs, is er een volledige blootstelling aan goud. Is er sprake van een negatieve goudprijstrend, dan is de exposure naar driemaands Amerikaanse overheidsobligaties. 

Als de index in goud is belegd, zijn de kosten 1% op jaarbasis. Indien de index belegd is in overheidsobligaties zijn de kosten 0,5% op jaarbasis. Concreet heeft de onderliggende index sinds de introductie van deze note (17 februari 2011) 5,83% op jaarbasis gerendeerd. De note behaalde een rendement van 4,96%, waarmee de werkelijke kosten op 0,87% op jaarbasis uitkomen. Nog interessanter is om de prestatie van de note te vergelijken met die van de goudprijs. Sinds de introductie van de note is de goudprijs met 5,98% per jaar gedaald. Vergeleken met het positieve rendement van 4,96% van de note heeft deze ETN goed aan zijn trendanalyseverwachtingen voldaan.

ETRACS CMCI Gold Total Return ETN
Ook deze ETN is, net als die van RBS, een note waarbij de belegger een debiteurenrisico loopt op de uitgevende instelling: UBS. De ETN heeft geen blootstelling aan de spot goudprijs, maar aan de UBS Bloomberg CMCI Gold Total Return index. Deze index bestaat uit een mandje futures op de goudprijs. Futures wijken af van de spotprijs en kunnen hoger (contango) dan wel lager (backwardation) noteren. Dat blijkt ook uit de cijfers over de afgelopen jaren. 

Maar eerst de prestatie van deze ETN ten opzichte van de future index. UBS zegt 0,3% aan kosten te berekenen. Over een periode van (bijna) vijf jaar is de index met 72,2% (12,14% per jaar) gestegen en de note met 69,8% (11,81% op jaarbasis). De jaarlijkse kostenpost komt daarmee op 0,33%. Bij deze MTN zien we juist toenemende kosten als ik een kortere (recentere) periode neem. Over het afgelopen jaar komen de werkelijke kosten uit op 0,5% (-19,4% voor de ETN, -18,9% voor de index). 

Ook hier is het interessant de prestatie van de note te vergelijken met de goudprijs. Over een periode van nagenoeg vijf jaar is de stijging van de goudprijs 79,9%, ofwel 13,17% per jaar. Daarmee loopt de note 1,36% achter bij de goudprijs. Overigens is de achterstand over alleen het laatste jaar beperkt tot 0,4%. Omdat ik de kosten op 0,5% berekende, betekent dit dat de index het over de afgelopen 12 maanden zelfs fractioneel beter heeft gedaan dan de goudprijs zelf. Dat heeft mede te maken met de ongebruikelijke prijsstructuur van goud (futureprijs is lager dan spotprijs).

Lees ook deel 2 over hefboomproducten.