Hoe slim is periodiek beleggen?

Beste Dr. Hoe,
Hoe slim is periodiek beleggen?

De dokter antwoordt
Toen ik deze vraag las, dacht ik: dit wordt mijn kortste column ooit. Voor beleggers gaat het alleen om het eindresultaat, tenslotte. En dan is het antwoord simpel. Nee, periodiek beleggen is niet zinvol. Immers, onder normale omstandigheden mag worden verondersteld dat de risicopremie op bijvoorbeeld aandelen positief is. Met andere woorden het rendement op aandelen ligt hoger dan sparen. Dan wint een beleggingsstrategie waarbij je periodiek een deel van je vermogen in aandelen belegt en het restant op de spaarrekening laat staan het niet van een strategie waarin alles meteen wordt belegd in aandelen.

Je moet dus uitgaan van een bijzondere situatie, lees een langdurige periode van lage rendementen, wil je met periodiek beleggen het hoogste eindvermogen realiseren. Maar als ik in een glazen bol zo’n scenario zie aankomen, zou ik natuurlijk helemaal niet beleggen in aandelen. Dus, dit varkentje leek snel gewassen. Maar toen ging ik er toch nog eens goed over nadenken. Als iedereen begrijpt dat periodiek beleggen aan het einde van de horizon normaal gesproken niet meer oplevert, waarom is het dan zo populair?

Na flink wat gesnuffel in de bekende financiële journals denk ik een goed genuanceerd antwoord te kunnen geven op de vraag of periodiek beleggen zinvol is. Aangezien nuances gepaard gaan met een hoop tekst, splits ik mijn antwoord op in twee delen. Vandaag ga ik in op de theoretische onderbouwing die pleit voor periodiek beleggen. Volgende keer ga ik zelf op onderzoek uit. Immers ‘the proof of the pudding is in the eating’, zoals de Engelsen zo mooi verwoorden.

De vier argumenten voor periodiek beleggen

Het eerste is de zogenaamde prospect theorie. Deze theorie stelt dat de wijze waarop een beleggingskeuze wordt gepresenteerd (de zogenaamde framing) van invloed is op het besluit dat uiteindelijk genomen wordt. Een bekend voorbeeld: Stel je hebt de keuze tussen optie één, een zekere winst van 500 euro en optie twee, een 50% kans op 1000 euro winst en 50% op niets. De meesten onder ons kiezen dan optie één. Je kunt het maar in je zak hebben. Maar krijgen we de keuze tussen optie drie, een zeker verlies van 500 euro en optie vier, 50% kans op een verlies van1000 euro en 50% kans op niets, dan zijn we geneigd om optie vier te kiezen. Dat is niet in overeenstemming met de keuze van een rationeel denkend mens.

De verwachte opbrengst is, los van het minteken, hetzelfde. Maar juist dat minteken doet het hem. Verlies doet ons meer pijn dan winst. De wijze waarop de keuze wordt voorgelegd, bijvoorbeeld dus in termen van winst of verlies, is van invloed op ons besluit. Deze lijn kunnen we doortrekken naar periodiek beleggen. Stel je koopt elke maand voor 1000 euro aandelen X. In periode één koop je 10 aandelen X voor 100 euro. Het aandeel zakt in die periode naar 20 euro. In periode twee koop je dus 50 aandelen. Je hebt nu 60 aandelen met een gemiddelde aankoopprijs van 33.33 euro, terwijl de gemiddelde prijs over de periode 50 euro was.

Niet rationeel, maar wel volkomen normaal

Periodiek beleggen is zo’n regel. In de literatuur is aangetoond dat er een verband bestaat tussen de hoeveelheid verantwoordelijkheid die een belegger heeft en de hoeveelheid spijt. Bij periodiek beleggen heb je weinig verantwoordelijkheid en dus weinig spijt. Tot slot haalt Statman nog twee andere factoren aan: cognitieve fouten (helemaal stoppen met beleggen na een flinke tegenvaller) en zelfdiscipline (je niet laten afhouden van het doel en dat is beleggen). Ook deze factoren kunnen worden gebruikt als argument voor periodiek beleggen. Immers periodiek beleggen betekent dat je niet zo maar kunt uitstappen. De periodieke inleg gaat gewoon door.

En die regel helpt je ook om niet een maandje over te slaan en van het beoogde beleggingsgeld de bloemetjes eens buiten te zetten. De conclusie? Wanneer je breder kijkt dan het (verwachte) vermogen op einddatum zijn er een aantal argumenten te noemen die de keuze voor periodiek beleggen helpen onderbouwen. Zoals Statman zijn studie opende: “Dollar cost averaging may not be rational behavior, but it is perfectly normal behaviour.”

* Meir Statman, A behavioral framework for dollar-cost averaging, 1995, Journal of Portfolio Management