Dat wordt niks, deze zomer

Nog dik een maand en dan begint het Europees Kampioenschap voetbal dat Nederland weer aan de buis gekluisterd houdt. Zelfs de meest sportmijdende types krijgen last van voetbalkoorts. Clichés als “Voetbal is oorlog” (goed voor 2 miljoen hits op Google) schallen de oranjebehangen huiskamers in. Nu is voetbal natuurlijk geen oorlog, maar dat het wat met ons doet, mag duidelijk zijn.

Maar is dit ook terug te zien op de financiële markten? Is voetbalsentiment ook beurssentiment? Talloze voorbeelden onderstrepen het effect van voetbal op onze gemoedstoestand. Mensen blijven thuis na een nederlaag of ‘fans’ slaan de boel kort en klein als het gewenste resultaat uitblijft. Maar het gaat verder dan dat.

In Engeland werden in de drie dagen na de onnodige nederlaag van het nationale team tegen Argentinië op het WK van 1998 25% meer hartaanvallen gemeld. In Turkije stijgt de industriële productie naarmate volksclub Fenerbahçe meer wedstrijden wint. Wat voetbalsentiment ook interessant maakt in relatie tot de beurzen is dat voetbal een groot gedeelte van de bevolking bezighoudt, dus ook flink wat beleggers.

Belangrijk is ook dat die beleggers over het algemeen op dezelfde manier reageren. Nu heb ik nog geen voetbalfans de Hofpleinvijver zien induiken bij een verlies van Oranje, dus dat zit wel goed. Met deze karakteristieken van voetbal in gedachten onderzochten Edmans, GarcÌa en Norli (2007) de relatie tussen de uitslagen van internationale wedstrijden en het rendement op aandelen.

De studie richt zich daarbij expliciet op de samenhang tussen de uitslag en het rendement in de landen die tegen elkaar spelen. Het idee hierachter is dat de reactie op de uitslag hier het grootst zou moeten zijn aangezien in veel landen sprake is van de bekende home bias, het verschijnsel dat beleggers bovengemiddeld in eigen land beleggen.

Uitschakeling = beursdaling
De bevindingen van Edmans, Garcia en Norli zijn interessant en overtuigend, wat ze een plekje in de Journal of Finance oplevert. Op basis van een analyse van meer dan 1100 voetbaluitslagen in 39 verschillende landen komen zij tot de conclusie dat het rendement op de dag na de wedstrijd significant negatief is in landen die verliezen. Voetbalverdriet en rode cijfers op de beurs gaan dus samen.

Het krachtige van de resultaten is dat de relatie sterker wordt naarmate de wedstrijd belangrijker wordt. De negatieve reactie op de beurs in het verliezende land is bijna vier keer zo groot bij een wedstrijd op de eindronde van een WK dan bij een wedstrijd in de poulefase. En geef toe, wie lag er wakker van de nietszeggende nederlaag van Nederland in de EK-kwalificatie tegen Zweden afgelopen oktober, terwijl de WK-finale voor sommigen nog steeds tot slapeloze nachten leidt.

Wat nu als een land wint? Dan is geen sprake van een significante beweging op de beurs. Dat lijkt opvallend, maar zo gek is het niet. Net als dat verliezen op de beurs ons meer pijn doen dan winst ons gelukkig maakt, kan ook een verlies van het nationale team relatief hard aankomen. Zeker wanneer we bedenken dat voetbalfans de winstkansen van hun team serieus overschatten.

Asymmetrisch risico
Tot slot speelt ook het asymmetrische karakter van veel internationale toernooien een rol. Winst betekent, met uitzondering van de finale, dat je slechts een ronde door bent, terwijl verlies betekent dat je zeker geen kans meer hebt op de eindoverwinning. Voetbalsentiment is dus terug te zien op de lokale beurs. Maar voor veel beleggers zal het moeilijk zijn er aan te verdienen.

Het gaat immers om het rendement van één dag en dat is lastig zonder veel kosten te implementeren. Daarom benaderen Kaplanski en Levy (2008) het voetbalsentiment op een andere manier waarop eenvoudiger kan worden ingespeeld. Het uitgangspunt is het WK. Kaplanski en Levy veronderstellen dat naarmate het WK vordert en het aantal verliezende landen toeneemt, er een wereldwijd negatief effect op de beurzen tot uiting komt.

Met andere woorden, van de 32 startende landen verliezen er uiteindelijk 31 en de fans in die landen worden chagrijnig met een negatief rendement op de internationale beurzen als gevolg. Om het wereldwijde effect te meten, kijken ze naar het rendement op de Amerikaanse beurs gedurende een WK. Want, zo is de gedachte, beleggers handelen doorgaans internationaal en een groot deel daarvan speelt zich af in Amerika.

60% extra rendement
En aangezien in 2006, het laatste WK in hun onderzoek, maar liefst een derde van alle transacties op de Amerikaanse beurs van buitenlandse origine was, is hiervoor iets te zeggen. Kaplanski en Levy becijferden dat, vanaf het WK in 1950, aandelen gedurende een WK-periode (ongeveer een maand) met ongeveer 2.5% dalen. Dat verhoudt zich tot een stijging van 1.21% die een periode van ongeveer een maand gemiddeld oplevert.

Vertaald naar een beleggingsstrategie ziet dat er als volgt uit: 1 dollar belegd in 1950 had met een buy-and-hold strategie eind 2007 het fraaie bedrag van 4.386 dollar opgeleverd. Waren aandelen precies voor de start van elk WK verkocht en na de finale weer teruggekocht dan had het vermogen ultimo 2007 op liefst 6.948 dollar uitgekomen. Een verschil van bijna 60%!

Voetbalsentiment heeft invloed op het beurssentiment. Landen die verliezen doen het slecht. En tijdens toernooien kun je aandelen maar beter mijden. Maar is dat eigenlijk niet een mooie win-winsituatie? Wie heeft er nou tijdens het EK of WK tijd om naar de beurzen te kijken?