Beleggers zijn slechte verliezers

Hebt u zich ooit afgevraagd welk deel van uw hersenen beslissingen voor u neemt? Recente ontwikkelingen in gedragspsychologie duiden erop dat het wellicht niet het deel is dat u denkt. De amygdala – een van de oudste delen van onze hersenen – speelt een cruciale rol bij het bepalen van onze emotionele toestand door onze onbewuste reacties op (en herinneringen aan) angst, pijn en genot te sturen.

Essentieel wellicht in ons dagelijks leven, maar alles wijst erop dat de amygdala bar slecht is in het nemen van beleggingsbeslissingen. Het probleem is dat we bij complexe zaken volgens behavioral finance geen extra tijd besteden aan bewust nadenken over kwesties, maar heel vaak terugvallen op ons instinct en eenvoudige vuistregels toepassen.

Ons onderbewustzijn wil zowel verliezen als het nemen van beslissingen die we later betreuren, voorkomen. Dit zijn twee van de meest gebruikelijke hindernissen die men bij beleggen moet nemen. Wetenschappelijk onderzoek lijkt te bevestigen dat onze aversie tegen verliezen niet is aangeleerd, maar bij alle mensen en andere primaten is aangeboren.

Aangeboren verliesangst
In 2006 voerde M. Keith Chen van Yale University een experiment uit waarin kapucijnapen penningen voor fruit konden uitwisselen met twee onderzoekers. De apen werden geconfronteerd met een situatie waarin Verkoper A hen één schijfje appel liet zien, maar de helft van de tijd een extra bonusschijf toevoegde. Verkoper B toonde hen twee schijven appel, maar overhandigde in de helft van de gevallen slechts één schijfje.

De apen vertoonden een sterke voorkeur voor handelen met Verkoper A (71% van de tijd), ondanks de 50% kans om uiteindelijk twee appelschijven van éé van beide kopers te krijgen. Angst voor verlies bepaalde hun denken. Niet overtuigd? Bekijk deze twee situaties eens:

1: Wat kiest u?
Gegarandeerd 900 euro ontvangen OF een gok van 90% wagen om 1.000 euro te ontvangen.

2. Wat kiest u?
Gegarandeerd 900 euro verliezen OF een gok van 90% wagen om 1.000 euro te verliezen.

Inconsequent
Als u zoals de meeste mensen bent, kiest u waarschijnlijk voor het zekere in situatie 1 (aversie tegen risico’s). Maar in situatie 2 kiest u waarschijnlijk, net als de meeste mensen, voor de gok. Dit ondanks het feit dat het probleem in situatie 2 het spiegelbeeld is van situatie 1. Het belangrijkste verschil is dat situatie 2 is geformuleerd als een verlies.

Bij het vooruitzicht van een verlies houden we vast aan de mogelijkheid om dit te voorkomen. En de kans is groter dat we irrationeel handelen door een verlies dat groter kan uitvallen te riskeren om de pijn van überhaupt verlies nemen te voorkomen. Als we deze aversie tegen verliezen combineren met ons vermogen tot creatief mentaal boekhouden, hebben we een recept voor teleurstellend beleggen.

Als bijvoorbeeld één belegging in onze portefeuille een verlies van 5% vertoont en een andere een winst van 5%, zouden we blij moeten zijn dat we onze inleg hebben gespreid. Als we een aantal fondsen aan onze portefeuille willen ontrekken, verkopen we het verlieslijdende fonds en zijn we niet slechter af, toch? In werkelijkheid ligt het niet zo gemakkelijk.

Three Strikes You're Out
Het verlieslijdende fonds verkopen betekent namelijk een verlies in een mental account uit te kristalliseren en ons onderbewustzijn zegt ons verliezen te vermijden. In feite blijkt uit onderzoek naar behavioral finance dat de kans groter is dat we de winnaar verkopen. Dit disposition effect vormt een ernstig probleem bij beleggen waar het domweg onmogelijk is het altijd bij het rechte eind te hebben.

En waar ook het idee van een gespreide beleggingsportefeuille die op verschillende momenten goed presteert, kennelijk breed ingang heeft gevonden. Informele observaties van groepen wijzen erop dat een “3 strikes and you’re out” manier van onbewust denken zich ook kan voordoen wanneer beleggers een reeks verliezen doormaken.

Dit duidt erop dat mensen de eerste correctie op de aandelenmarkt goed doorstaan, pijnlijk getroffen worden door de tweede en uiteindelijk capituleren bij de derde daling. Helaas lijken aandelenmarkten zich vaak in drie afzonderlijke neergaande golven te corrigeren alvorens te herstellen. Sterker nog, dit is een centraal thema van de ‘Elliot Wave’-theorie over correcties op aandelenmarkten.

Volgens deze theorie worden drie neergaande golven afgewisseld door twee kleinere consolidatiegolven in een vijfdelige cyclus (waarin de overheersende trend neergaand is; het patroon is omgekeerd in positieve, bullmarkten). De tragische ironie is dus dat veel beleggers door hun onderbewustzijn worden geïnstrueerd om precies het verkeerde moment te verkopen.

Inzicht ontwikkelen in onze aversie tegen verliezen is cruciaal om een succesvolle belegger te worden. Vooral bij tegenslag moeten we zorgvuldig bekijken welk deel van onze hersenen onze beleggingsbeslissingen neemt voordat we instinctief naar de verkoopknop grijpen.