Tweestrijd: vergrijzing x AI. Wie wint?

In maart heeft de Fed zijn economische prognoses voor de langere termijn aangekondigd. De centrale bank verwacht een reële economische groei tussen 1,6 en 2,5 procent per jaar, een jaarlijkse inflatie van 2 procent en een kortetermijnrente tussen de 2,4 en 3,6 procent, ruim onder het huidige niveau.

Andere organisaties, zoals het Congressional Budget Office (CBO), hebben vergelijkbare prognoses: ze gaan ervan uit dat de toekomst op het recente verleden zal lijken, met een trage productiviteitsgroei, een lage inflatie en inflatie-gecorrigeerde rendementen die voor spaarinstrumenten dichtbij nul liggen.

Nee, de economische groei verbetert juist

Vanguard staat er anders in. De vermogensbeheerder schat de kans dat de economie inderdaad terugkeert naar het recente verleden op slechts 10 tot 20 procent. Vanguard acht het waarschijnlijker dat kunstmatige intelligentie een golf van economische groei teweegbrengt, hiervoor liggen de kansen op 45 tot 55 procent. Voor het derde scenario, waarbij kunstmatige intelligentie niet aan de verwachtingen voldoet, ligt de kans op 30 tot 40 procent.

Deze vooruitzichten komen voort uit een nieuw raamwerk van Vanguard. De vermogensbeheerder koppelde de variabelen van de conjunctuur op de korte termijn, die bepalend zijn voor de meeste economische prognoses, aan de dynamiek aan de aanbodzijde, die de productiviteit van een economie over verschillende decennia heen bepaalt. Veel hangt af van de invloed van megatrends, zoals  vergrijzing, technologische veranderingen, schulden en tekorten en globalisering.

Tweestrijd AI en vergrijzing

Heel kort gezegd, onze toekomst hangt af van de uitkomst van de tweestrijd tussen productiviteitsgroei door kunstmatige intelligentie en overheidstekorten die worden opgedreven door demografische ontwikkelingen. Welke van deze twee trends zwaarder zal doorwegen, en in welke mate, zal de economische en financiële realiteit bepalen voor werknemers, beleggers en beleidsmakers. 

Schulden lopen structureel op

Tussen 1792 en 1999 kwam de Amerikaanse regering in 141 van de 208 jaren uit op een begrotingsoverschot. De belastinginkomsten waren 70 procent van de tijd dus hoger dan de overheidsuitgaven, exclusief rentebetalingen op de schuld.

Dat patroon is de laatste decennia omgekeerd. Tussen 2000 en 2023 registreerde de VS in 20 van de 24 jaren een begrotingstekort. Hoe is deze ommekeer te verklaren? Door de vergrijzende bevolking is de Amerikaanse overheid meer kwijt aan gezondheidszorg en aan sociale zekerheid. De begrotingstekorten zijn nu een structureel kenmerk van de Amerikaanse economie. In combinatie met de post-Covi- renteverhogingen dragen ze bij aan de groeiende overheidsschulden.

"De Amerikaanse overheidsschuld zal tegen 2054 meer dan 170 procent van het bbp bedragen"

Volgens prognoses van het CBO zal de Amerikaanse overheidsschuld tegen 2054 meer dan 170 procent van het bbp bedragen, tegenover ongeveer 100 procent nu. Deze schuldenberg dreigt zowel de inflatie als de leenkosten te verhogen, wat de economische groei belemmert.

Innovatie drijft productiviteitsgroei 

Maar schulden (en demografische ontwikkelingen) hoeven niet de doorslag te geven voor het lot van een economie. De ontwikkeling van AI kan de economische groei stimuleren en ons in staat stellen om de kosten van een vergrijzende bevolking beter te financieren of te verlagen.

Want in de afgelopen 130 jaar was technologische innovatie de voornaamste drijfveer voor een hogere productiviteit en een betere levensstandaard. Sinds de late jaren ’90 is de productiviteitsgroei gestagneerd, maar Vanguard verwacht dat het tij keert: “Als AI inderdaad dezelfde impact zou hebben als elektriciteit, dan kan de groei van AI de demografische druk compenseren." Mocht de productiviteitswinst echter vergelijkbaar zijn met die van robotica, computers en internet, dan wegen de demografische ontwikkelingen zwaarder.

"In de afgelopen 130 jaar was technologische innovatie de voornaamste drijfveer voor een hogere productiviteit en een betere levensstandaard"

Tech wint

De strijd tussen demografie en technologie is dus nog niet gestreden. De langzamer groeiende vergrijzende bevolking en ons vermogen om de levensstandaard te verbeteren of tenminste te behouden, staan recht tegenover elkaar. 

Maar volgens econoom Ester Boserup is er reden op optimistisch te zijn. "Noodzaak is de moeder van elke uitvinding”. Vanguard verwacht dat technologie uiteindelijk zal zegevieren en dat de mensheid sneller zal innoveren naarmate we met zijn allen ouder worden. 

• Lees ook de hele paper Megatrends and the U.S. economy, 1890-2040 van Vanguard.