ECB lijkt meer op de Banca d’Italia

Italië. Als ik met iemand in gesprek raak over schuldenproblemen in de eurozone, dan wordt Italië als voorbeeld gebruikt. Logisch. Het land heeft een torenhoge schuld van 150% van het bbp.

En die hoge Italiaanse schuld heeft nogal wat gevolgen. De ECB kan bijvoorbeeld de rente niet voldoende en snel genoeg verhogen om inflatie daadkrachtig aan te pakken. Doet de bank dat wel, dan loopt de rente in Italië zodanig op dat een crisis daar zeer wel mogelijk is.

En dus voert de ECB de oorlog tegen zeer hoge inflatie met renteverhogingen van -0,5% naar, in het meest gunstige geval, 0% ergens in september.

Niet alleen Italië

Daarmee winnen zij de oorlog tegen inflatie niet. De rente die daarvoor nodig is, ligt tussen circa 2,5 en 4%. Het Italiaanse schuldenprobleem is groot, niet alleen omdat de schulden hoog zijn, maar omdat Italië een van de grootste eurolanden is.

Griekenland was kruimelwerk. Maar was het alleen maar Italië dat een schuldenprobleem heeft. Nee, het probleem is veel groter in de muntunie.

Neem Frankrijk. Dat land heeft een staatsschuld van 113%. Dat zijn nog geen Italiaanse toestanden, maar heel ver daarvandaan zit Frankrijk ook niet.

Nog beroerder

En het probleem wordt nog groter. Het begrotingstekort van de regering in Parijs is veel te hoog, gemeten naar de Europese begrotingsregels. Ongeacht of het goed of slecht gaat met de economie.

Dit jaar komt het tekort naar verwachting uit op circa 5% van de economie en het land is van plan dat onder de 3% te brengen ergens in de tweede helft van dit decennium.

Zelfs als Parijs daarin slaagt, zou dat te langzaam en te laat zijn om niet te hoeven vrezen voor een crisis als de rentes klimmen. Áls dat lukt, want als de historie enigszins maatgevend is, zal het tekort ook dan te hoog zijn. Het Franse track record is wat dat betreft nog beroerder dan de inflatieramingen van de ECB, die zeer beroerd zijn.

Weer een probleem

Dat betekent dat we er rekening mee moeten houden dat de ECB-rente nog jarenlang te laag zal zijn om de inflatie terug te krijgen op circa 2% en daar te houden.

Anders gezegd: we moeten er rekening mee houden dat de inflatie de komende jaren hoger zal liggen dan 2%, veel hoger vermoed ik, met neiging om af en toe nog hoger uit te schieten.

En dat is ook weer een probleem voor de eurozone want met hoge inflatie(verwachtingen) lopen ook de langetermijnrentes op. Dus ook al houdt de ECB de officiële rente te laag uit vrees om een crisis te veroorzaken in Italië, Frankrijk, als de bank die rente voldoende optrekt, dreigt dat probleem via het kanaal van de langetermijnrentes die reageren om toekomstige inflatie.

Bot wapen

Dat verklaart de aankondiging van het nieuwe instrument van de ECB, dat als doel heeft fragmentatie op de kapitaalmarkt te beteugelen, zoals de bank dat noemt.

Dus voorkomen dat rentes van landen zoals Italië te hoog worden. Voor de komende jaren moeten we daarom niet alleen rekening houden met structureel te lage ECB-rente – en dus structureel te hoge inflatie – maar ook dat opkopen van staats- en bedrijfsobligaties met grote regelmaat gedaan zal worden.

Dat is allang niet meer een onconventioneel instrument. Het wapen dat bot is geworden omdat de bank de rente niet voldoende kan verhogen.

Pariteit euro/dollar

Dat verklaart ook waarom de euro/dollar met rasse schreden pariteit nadert. Een belangrijke reden voor die daling is het verschil in de aanpak van inflatie tussen de Fed en de ECB.

De Fed gaat veel voortvarender te werk. Een zwakkere euro is goed voor de export en dus voor de economie, is de heersende opvatting in het economenland.

Onzin als je het mij vraagt. Als dat waar was, zouden landen met een lange historie van zwakke munten (Italië, Frankrijk, Griekenland) nu sterke eurolanden moeten zijn en de landen met een lange historie van sterke munten (Duitsland, Oostenrijk, Nederland en, buiten de euro, Zwitserland) de zwakke schakels in de economische ketting van Europa.

Structurele druk

Bij de ECB maken ze zich geen zorgen als de euro zwakker wordt, maar als de koers stijgt, is het wachten op waarschuwende woorden dat de bank het allemaal met grote zorgen ziet gebeuren.

Behalve dat de ECB met die opstelling meer op Banca d’Italia lijkt dan op de Bundesbank, betekent het ook dat ook uit die hoek structurele opwaartse druk op inflatie te verwachten is.

Een zwakke munt maakt alles wat we in het buitenland kopen duurder. En we kopen heel wat in het buitenland, vooral voor het dagelijkse leven belangrijke producten.

De waarde van een munt is te zien als een barometer van de economie van het bijbehorende land: een sterke munt staat voor een sterke, weerbare, innovatieve economie, een zwakke munt voor precies het tegenovergestelde. Zó moeten we kijken naar de grafiek van de euro/dollar.